1- جود و بخشش‌

بخششهاى امام صادق (ع) به نيازمندان را به دو بخش مى‌توان تقسيم كرد:

بخششهاى آشكار و بخششهاى پنهانى. امام (ع) در موضوع بخشش، همواره عالى‌ترين مرحله آن- كه بخشش تا حدّ بى‌نيازى طرف باشد- را بر مى‌گزيد.

نيازمندى از امام صادق (ع) تقاضاى كمك كرد. امام (ع) به خدمتكارش فرمود: نزد تو چقدر پول است؟ عرض كرد: چهار صد درهم. فرمود: آن را به وى بده. فرد نيازمند مبلغ را گرفت و پس از سپاس از امام رفت. (هنوز چند قدمى نرفته بود كه) امام به خدمتكارش دستور داد او را باز گرداند. نيازمند عرض كرد: سرور من، از شما كمك خواستم، شما هم اجابت كرديد؛ پس دوباره مرا به چه منظور فرا خوانديد؟ امام (ع) فرمود: رسول خدا (ص) فرموده است: «بهترين صله و بخشش آن است كه طرف را بى‌نياز كند.» و ما تو را (با اين بخششمان) بى‌نياز نكرديم. بيا اين نگين انگشترى را بگير (و دقت كن) كه براى آن ده هزار درهم داده‌ام؛ به هنگام نيازمندى آن را به همين قيمت بفروش. [1]

بخش عمده‌اى از بخششهاى امام صادق (ع) را بخششهاى شبانه و پنهانى تشكيل مى‌داد. «هشام بن سالم» مى‌گويد:

روش امام صادق (ع) اين بود كه چون پاسى از شب مى‌گذشت، مقدارى پول برمى‌داشت و كيسه‌اى نان و گوشت بر دوش مى‌گرفت و براى نيازمندان مدينه مى‌برد و ميان آنان تقسيم مى‌كرد؛ بدون آنكه او را بشناسند. چون امام (ع) در گذشت و اين كمكها قطع شد، مردم دانستند كه آن كه به آنان كمك مى‌كرد، امام صادق (ع) بوده است. [2]

«ابو جعفر خثعمى» مى‌گويد:

[1] - بحار الانوار، ج 47، ص 61

[2] - همان مدرك، ص 38