كشمكش ما در ميان خودمان و اجتماع و يكپارچگى مخالفان عليه ما بود. [1]

فرصت طلبان و عناصر ناراضى نيز كه براى نابودى حكومت ظلم و ستم اموى لحظه شمارى مى‌كردند، هنگامى كه مى‌ديدند خود دولتمردان اموى دست به شورش عليه يكديگر زده‌اند، با طرف شورشگر همراه شده خليفه را عزل مى‌كردند.

در پى بروز اين عوامل و برخى عوامل ديگر، قيامها و شورشها يكى پس از ديگرى بر ضد حكومت اموى شكل گرفت، تا جايى كه كنترل اوضاع از دست آنان خارج شد و مروان حمار، آخرين خليفه اموى در برابر انبوه سياه‌پرچمان خراسانى به رهبرى ابومسلم، نتوانست مقاومت كند و ناچار به فرار شد و بسوى بصره گريخت و در آنجا به قتل رسيد و بدين ترتيب پرونده حكومت هزار ماهه امويان براى هميشه بسته شد. [2]

چگونگى به قدرت رسيدن بنى عباس‌

آغازگر حركت عباسيان، عليه امويان، ظاهراً علويان بودند، بدين ترتيب كه ابوهاشم، عبداللَّه بن محمد بن حنفيّه كه از چهره‌هاى برجسته خاندان علوى بود، پس از آنكه متوجه شد هشام بن عبدالملك تصميم به قتل وى گرفته است، هسته مركزى مبلغان و دعوت كنندگان عليه حكومت خودكامه امويان را تشكيل داد و افرادى چون محمد بن على بن عبداللَّه بن عباس، معاوية بن عبداللَّه بن جعفر بن ابى طالب و عبداللَّه بن حارث بن نوفل بن حارث بن عبدالمطلب را به هنگام مرگش، از آنان و اقدامات پنهانى‌شان آگاه ساخت.

محمد بن على كه فردى كارآزموده و با هوش بود، پس از مرگ ابوهاشم موفق شد بر مبلغان تسلّط يابد و آنان را از گرد معاوية بن عبداللَّه و فرزندش پراكنده كند و خود را در معرض خلافت قرار دهد. پس از مرگ وى، فرزند بزرگش ابراهيم امام، راه پدر را دنبال كرد و پنهانى مبلغان و دعوت كنندگان بيشترى به نقاط مختلف فرستاد. برادرش سفاح و منصور نيز او را در اين امر يارى مى‌كردند.

[1] - عقدالفريد، ج 4، ص 475

[2] - ر. ك: الفخرى، ص 138