قائم چنين آمده است: از اين جهت، مهدى گفته مى‌شود كه انسانها را به هر امر پوشيده‌اى هدايت مى‌كند. و از آن جهت قائم گفته مى‌شود كه پس از آنكه يادش از خاطره‌ها محو مى‌شود، قيام مى‌كند. [1]

از ميان لقبهاى پيشواى دوازدهم لقب «قائم» از آن جهت كه بيانگر دولت عدالت‌گستر آن حضرت است، نزد امامان و فقهاى شيعه و حتى عموم شيعيان از عظمت و احترام خاصى برخوردار بوده و هست؛ چندان كه وقتى آن حضرت را با اين لقب ياد مى‌كردند، به احترام ايشان قيام كرده، دست روى سر خود مى‌گذاشتند و براى آن بزرگوار دعا مى‌كردند.

نقل شده است: امام رضا (ع) در مجلسى (در خراسان) به هنگام بردن نام «قائم» از جاى خود برخاست و دو دست خود را بر سر مبارك نهاد و عرضه داشت: «اللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجهُ وَ سَهِّلْ مَخْرَجَهُ»[2]

از امام صادق (ع) درباره علّت قيام به هنگام ذكر لفظ «قائم» پرسيده شد. فرمود:

چون براى او غيبتى طولانى خواهد بود و به خاطر لطف زيادى كه به دوستانش دارد، به هر كس كه او را با اين لقب- كه بيانگر دولت او و ابراز تأسّف از غربت اوست- ياد كند، عنايت ويژه‌اى خواهد داشت. و شايسته است كه بنده فروتن در برابر سرورش كه به او نظر لطف‌دارد، به هنگام بردن نام او قيام‌كند و از خدا تعجيل فرجش رابخواهد. [3]

پدر و مادر

پدر پيشواى دوازدهم، امام حسن عسكرى (ع) و مادرش «نرجس خاتون» [4] دختر يشوعا پسر قيصر، امپراتور روم و مادرش از اولاد شمعون وصىّ حضرت عيسى است.

وى از چنان ارج و منزلتى برخوردار بود كه «حكيمه» عمّه امام عسكرى كه خود از بانوان بزرگ خاندان امامت به شمار مى‌رود، او را سيّده خود و خانواده‌اش خطاب‌

[1] - بحارالانوار، ج 51، ص 30

[2] - الزام الناصب، ج 1، ص 271

[3] - همان مدرك

[4] - در روايتى نام اصلى وى «مليكه» ذكر شده است. (ر. ك. اعيان الشيعه، ج 2، ص 144.)