دست گرفتن قدرت و حكومت نبود. حكومت و خلافت از ديد آن حضرت، از آن جهت مطلوب و موردنظر بود كه در پرتو آن بتواند حقّ را پياده و عدالت را برپا بدارد. بدون شك دستيابى به چنين حكومتى نيازمند زمينه‌ها و شرايطى بود كه جامعه ناآگاه و منحرف آن روز فاقد آن بود. در چنين موقعيّتى، دو هدف عمده و مرتبط به يكديگر، موردنظر امام هادى عليه السلام بود:

1. حفظ جامعه اسلامى از نابودى و زوال نهايى، و روشن نگهداشتن چراغ فروزنده‌اى كه شعاع نور آن تنها در وجود خود آن حضرت و پيروان و پايگاههاى مردمى‌اش متجلّى بود.

2. تلاش براى پى‌ريزى و ساختن جامعه بيدار و آگاه اسلامى و ارتقاى سطح رشد و ايمان در افراد آن، به عنوان زمينه‌اى براى تحقّق خلافت حقّه اسلامى، تحت رهبرى الهى جانشينان بحقّ رسول خدا صلى الله عليه و آله.

امام هادى عليه السلام براى دستيابى به اين دو هدف، در حدود امكانات تلاش كرد و تا آنجا كه شرايط سياسى- اجتماعى ايجاب مى‌نمود، خود را از دستگاه خلافت دور نگهداشته، روش مبارزه منفى پدران خود را پى گرفت.

موضعگيرى صريح و حادّ در برابر حكومت و برخورد نظامى با آن در آن شرايط، نه تنها دستيابى به اهداف ياد شده را تضمين نمى‌كرد كه به ناتوانى و از هم فروپاشى جبهه حق و يا نابودى امام عليه السلام و يارانش منجر مى‌شد. [1]

ب: نگرشى بر فعّاليّتها و مبارزات امام عليه السلام در مدينه‌

گرچه در متون تاريخى، بطور تفصيل و مشخّص، به خدمامت و فعّاليّتهاى فرهنگى، سياسى و اجتماعى امام هادى عليه السلام در مدينه تصريح نشده است؛ ولى از شواهد و قراين تاريخى و گفتگوهاى آن حضرت با افراد، مى‌توان به نتايجى دست يافت. اينك پاره‌اى از

[1] - امام مهدى عليه السلام و غيبت صغرا، ص 92-94 (اقتباس)