اجتناب‌ناپذير است؛ با در نظر گرفتن اين واقعيّت كه زمامداران عباسى از اين موقعيّت براى ايجاد اختلاف در جامعه اسلامى و مشغول كردن مسلمانان به يكديگر و تضعيف موقعيّت امامان شيعه و مبانى فكرى و عقيدتى تشيّع، بيشترين استفاده را مى‌كردند.

تحت نظر بودن امامان عليه السلام اين دوره ودسترسى پيدانكردن توده‌هاى مسلمان به اين مشعلهاى هدايت، عامل افزونى بود كه به منحرفان و فرصت طلبانِ مورد حمايت حكومت، مجال مى‌داد تا با آرامش خاطر و احساس دلگرمى و امنيّت بيشتر به ترويج افكار شيطانى خود بپردازند.

گروهى از اين منحرفان و از دين برگشتگان، متأسفانه در صف شيعيان رخنه كرده، آتش فتنه را بر مى‌افروختند و بدعتها و كجرويها را به نام اسلام شيعه در جامعه اسلامى رواج مى‌دادند.

امام هادى عليه السلام در چنين فضاى باز ومسمومى به پاسدارى از انديشه و فرهنگ ناب محمّدى صلى الله عليه و آله و مبارزه با مكاتب و جريانهاى فكرى ضدّ اسلام همّت گمارد. آنچه در ذيل، مى‌خوانيد، نمونه هايى از موضعگيرى و مبارزات امام هادى عليه السلام در برابر اين مكاتب و جريانات گمراه كننده است.

1- فتنه خلق قرآن‌

از مهمترين جريانات فكرى دوران امام هادى عليه السلام، كشمكش بر سر مسأله مخلوق بودن يا مخلوق نبودن قرآن كريم بود كه مدّتها فكر مسلمانان را به خود مشغول ساخته، آنان را رو در روى هم قرار داده بود، و چه بسا افراد زيادى كه به جرم اعتقاد به يك طرف قضيّه، شكنجه شده روانه زندان مى‌شدند، يا جان خود را از دست مى‌دادند.

بحث ياد شده از دوران خلافت مأمون كه به موضوعات و مسائل ماوراى جهان مادّه- همچون صفات بارى تعالى و ذات او و رابطه ميان آن دو، و حدوث و قدم عالم و ...- علاقه نشان داده شده، وارد محافل علمى و كلامى گشت و بر مبناى دو بينش اعتقادى‌