دامنگيرتان مى‌شود، آن را شوم مى‌شماريد!؟»

حسن، عرض كرد: من براى هميشه از گناهم استغفار مى‌كنم و همين توبه من باشد اى فرزند رسول خدا!

امام عليه السلام فرمود: «سوگند به خدا، [گناه را به گردن روزگار انداختن‌] هيچ سودتان ندهد، بلكه خداوند با نكوهشى كه شما از آفريده‌اى بى‌گناه به عمل مى‌آوريد، شما را كيفر خواهد داد. اى حسن! آيا نمى‌دانى كه خداوند اجر و كيفر و پاداش اعمال را در برابر هر كارى كه در دنيا و آخرت انجام مى‌گيرد، مرحمت مى‌كند؟

عرض كردم: چرا، مى‌دانم، سرور من!

فرمود: راه خلاف مرو و براى روزگار هيچ تأثيرى در حكم خدا تصوّر مكن.

حسن گفت: اطاعت مى‌كنم يابن رسول اللَّه. [1]

نكته: رهنمودها و تأكيدهاى پياپى امام عليه السلام به «حسن» مبنى بر تبرئه روزگار و هشدار آن حضرت به وى كه شوم دانستن روزگار نه تنها نفعى به حال او ندارد كه به خاطر متّهم كردن موجودى بى‌گناه، كيفر هم دارد، نشان دهنده عنايت آن بزرگوار به اين موضوع مهمّ اعتقادى است.

بسيارى از افراد وقتى دچار گرفتارى و مصيبتى مى‌شوند به جاى آن كه منشأ آن را در وجود خود و اعمال و كردار خويش جستجو كنند، ديگران و يا پديده‌هاى طبيعى از جمله روزگار را مقصّر و مسبّب بروز آن مصيبت مى‌دانند و در نتيجه، نفس سركش خود را مطلق و منزّه از عيب و نقص دانسته، هيچگاه در صدد اصلاح و تهذيب آن بر نمى‌آيند؛ در صورتى كه قرآن با صراحت مى‌فرمايد:

(وَ ما اصابَكُمْ مِنْ مُصيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ ايْديكُمْ) [2]

هر مصيبتى به شما رسد به خاطر اعمالى است كه انجام داده‌ايد.

... و اين مهمترين درسى است كه از اين داستان و رهنمودهاى روشنگر امام هادى عليه السلام به‌

[1] - تحف العقول، ص 357

[2] - شورى (42) آيه 30