گذشت و اغماض از ديگر خصلتهاى برجسته امام چهارم بود. او همواره پاسخ بدى را به نيكى مى‌داد و از خطاها و لغزشهاى افراد چشم‌پوشى مى‌كرد.

آن امام هُمام در بخشش به نيازمندان نيز سرآمد مردم زمان خود بود و علاوه بر انفاقهاى پراكنده و متداول، زندگى گروه زيادى از خانواده‌هاى نيازمند مدينه را سالانه تأمين مى‌كرد.

پيشواى چهارم همچون امامان قبل از خود، بسيار دلير و شجاع بود. موضع استوار و سخنان كوبنده آن حضرت در برابر طاغوت‌هاى زمان خود مثل يزيد، عبيدالله و عبدالملك مروان، بيانگر قوت اين صفت ارزشمند در وجود آن حضرت است.

امامت‌

امام زين‌العابدين عليه السلام در دهم محرّم سال 61 هجرى در حالى كه نزديك 23 سال از عمرش مى‌گذشت عهده‌دار منصب امامت شد. پيشواى چهارم در شرايطى بسيار سخت و بحرانى و در حالى كه دربند دشمن اسير بود به امامت رسيد؛ شرايطى كه پسر معاويه و جيره‌خوارانش با ناجوانمردى تمام، همه سعى خود را در نابودى شجره طيّبه امامت و نسل پيامبر صلى الله عليه و آله به كار گرفته و پدر گرامى و بيش از هفتاد تن از فرزندان، برادران، برادرزادگان، خويشان و ياران آن بزرگوار را با بى‌رحمانه‌ترين شيوه به شهادت رسانده بود، و چنانچه مشيّت الهى بر بيمارى امام سجّاد به هنگام رخداد عاشورا و حفظ آن حضرت تعلق نگرفته بود، او نيز به شهادت مى‌رسيد و اركان امامت مختل مى‌گشت.

پيامبر انقلاب حسينى‌

امام سجّاد عليه السلام به رغم همه محدوديت‌ها و دشوارى‌هاى آغاز امامت با استفاده از شرايط و زمينه‌هايى كه سردمداران خلافت- به‌منظور دستيابى به بقيّه اهداف خود- فراهم كرده بودند با تمام توان به ايفاى رسالت الهى خويش كه تكميل نهضت خونين پدر و به ثمر نشاندن و به بهره‌ورى رساندن خونهاى پاك و مقدس شهدا بود، همّت گماشت.

تلاشهاى امام عليه السلام در اين زمينه در دو محور عمده خلاصه مى‌شد: نخست، تبيين چهره‌