امامت‌

امام باقر عليه السلام در سال 95 هجرى پس از شهادت پدر بزرگوارش عهده‌دار منصب امامت شد. امامت آن گرامى از سوى امام سجاد عليه السلام بارها تصريح شد. ابو خالد كابلى مى‌گويد: به على بن حسين عليه السلام عرض كردم: پيشواى بعد از شما چه كسى است؟

فرمود: فرزندم محمّد كه شكافنده دانش است. [1]

شرايط سياسى- اجتماعى‌

امام باقر عليه السلام در دوران امامت خود كه حدود نوزده سال به طول انجاميد، با پنج نفر از زمامداران اموى معاصر بود: وليد بن عبدالملك، سليمان بن عبدالملك، عمر بن عبدالعزيز، يزيد بن عبدالملك و هشام بن عبدالملك. تمام آنان بجز عمر بن عبدالعزيز كه نسبتاً عدالتخواه بود، در ستمگرى و جنايت دست كمى از نياكان خود نداشتند و همواره سدّ راه اسلام و باعث اذيّت و آزار مسلمانان بويژه پيشواى آنان امام باقر عليه السلام مى‌شدند. آنان به همان مقدار كه به بنى‌اميّه مى‌رسيدند نسبت به علويان و شيعيان سخت مى‌گرفتند و آنان را از نظر سياسى و اقتصادى در تنگنا قرار مى‌دادند. به عنوان نمونه هشام بن عبدالملك در نامه‌اى به كارگزاران خود نوشت:

نسبت به شيعيان سخت گرفته آنان را تحت فشار قرار دهيد ... خونشان را بريزيد و از حقوق عمومى محرومشان كنيد. [2]

مورخان به جهت اتخاذ اين سياست‌هاى خشن، عصر حكومت وى را از نظر سياسى دشوارترين دورانها براى مردم ذكر كرده‌اند. [3]

تشديد فشار و خفقان بر مخالفان، به مردم عادى محدود نمى‌شد بلكه از آنجا كه غاصبان خلافت اسلامى خود را فاقد صلاحيّت‌هاى لازم براى احراز مقام خلافت و

[1] - بحارالانوار، ج 46، ص 230

[2] - الشيعة والحاكمون، ص 114

[3] - ر. ك: مروج الذهب، ج 3، ص 205؛ مختصر تاريخ العرب، ص 139