را در چارچوب سياستهاى حكومت، نقل و صادر مى‌كردند، و همين مسأله ضرورت احياى سنّت واقعى پيامبر صلى الله عليه و آله را به دور از شائبه‌هاى تحريف عمدى خلفا و عالمان وابسته به آنان، توسط پيشواى شيعيان، ايجاب مى‌كرد كه در ذيل به عمده‌ترين محورهاى آن اشاره مى‌كنيم.

1- احيا و گسترش حديث‌

از جمله حوادث تأسف‌بار فرهنگى كه پس از رحلت رسول خدا صلى الله عليه و آله در جهان اسلام پديد آمد و ضربه سختى بر فرهنگ اسلام وارد آورد، ممنوعيّت نقل و تدوين حديث بود كه تا دوران حكومت عمر بن عبدالعزيز ادامه داشت. وى طى بخشنامه‌اى از همه خواست تا احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله را جمع‌آورى و تدوين نمايند. [1] هر چند اين خواسته به خاطر كوتاه بودن مدت خلافت وى، چندان عملى نشد و زمامداران پس از او همان سياست گذشتگان خود را دنبال كردند.

تلاشهايى كه از سوى دانشمندان اهل سنّت در زمينه جمع‌آورى احاديث در اين دوره صورت گرفت هر چند منجر به گردآورى پاره‌اى از آنها شد؛ ليكن آثار منفى نيز داشت؛ چه آنكه بخش زيادى از اسرائيليّات و احاديث جعلى- كه به علل مختلف سياسى و فرهنگى بويژه از دوران معاويه به بعد در احاديث اهل سنّت رسوخ كرده بود- به‌عنوان حديث نبوى، ضبط و ثبت شد.

اين جهات، امام باقر عليه السلام را بر آن داشت تا بيشترين كوشش خود را صرف احياى حديث- اين منبع عظيم فرهنگ و قانونگذارى اسلام پس از قرآن- كند. هم‌اكنون بخش زيادى از روايات اعتقادى، فقهى، تفسيرى، اخلاقى و تاريخى- درباره امير مؤمنان عليه السلام و جنگ صفين- از آن حضرت به يادگار مانده است. به عنوان نمونه جابر بن يزيد جعفى يكى از شاگردان آن حضرت مى‌گويد:

هفتاد هزار حديث از امام باقر عليه السلام شنيدم كه همه را از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل مى‌كرد. [2]

[1] - السنّة قبل التدوين، محمد عجاج خطيب، ص 329

[2] - صحيح مسلم، ج 1، ص 102