محمد بن مسلم شاگرد ديگر امام عليه السلام سى هزار حديث از او نقل كرده است. [1]

بدين ترتيب پس از ركودى صد ساله، جنبش فرهنگى تحسين برانگيزى در جامعه شيعى پديد آمد و شيعه موفق شد به تدوين فرهنگ خود- كه شامل فقه، تفسير و اخلاق مى‌شد- بپردازد.

نكته در خور توجه در اين بخش از فعّاليّت‌هاى امام عليه السلام اينكه آن حضرت در كنار نقل و نشر حديث به پيرايش احاديث موجود و تفكيك درست آنها از نادرست و جعلى نيز پرداخت. امام عليه السلام براى تحقق اين هدف، در گام نخست، ياران خود را به حديث‌شناسى و درايت آن توصيه كرد. [2] در گام دوم از پيروان خود خواست احاديثى را كه مى‌شنوند به كتاب خدا عرضه كنند و در اين باره مى‌فرمود:

«اذا حَدَّثْتُكُمْ بِشَيْى‌ءٍ فَاسْأَلُونى‌ عَنْ كِتابِ اللَّهِ» [3]

زمانى كه حديثى براى شما بيان مى‌كنم درباره كيفيّت مطابقت آن با كتاب خدا از من بپرسيد.

پيشواى پنجم علاوه بر اين دو اقدام، خود نيز در مواقع لازم به معرفى احاديث جعلى مى‌پرداخت. آن حضرت در گفتگو با جمعى از يارانش بيش از يكصد روايت را برشمرد كه مردم آنها را صحيح مى‌پنداشتند در حالى كه همه آنها دروغ و جعلى بودند و افزود بيشتر احاديثى كه در فضل بعضى صحابه نقل شده از مجعولات دوران زمامدارى معاويه است. [4]

2- تبيين و گسترش فقه اهل بيت عليهم السلام‌

منبع بيش از هشتاد درصد مسائل و فروع فقهى روايات است كه با ممنوعيّت و مهجوريت حديث ضربه مهلكى بر پيكر آن وارد آمد و از صحنه زندگى مردم بيرون رفت.

بى‌بهره بودن گردانندگان حكومت و عالمان وابسته به آنان از آگاهيهاى فقهى، فتوحات نظامى در اين عصر و سرگرمى زمامداران و مردم به كشورگشايى و كشمكش‌هاى سياسى،

[1] - بحارالانوار، ج 46، ص 328 و مناقب، ج 4، ص 195

[2] - ر. ك: معانى الاخبار، ص 1، حديث 2

[3] - كافى، ج 5، ص 300

[4] - ر. ك: حياة‌الامام محمد الباقر عليه السلام، ج 2، ص 181