در ابواب مختلف عبادات و معاملات و پاسخ به نيازها، پرسشها و مراجعات امّت اسلامى به عنوان تنها مرجع صلاحيتدار و مورد اعتماد مردم. و ديگر، موضع‌گيرى عليه دستگاه خلافت و فقيهان وابسته به آن. بنابراين «فقه جعفرى» در برابر فقه رايج آن روزگار فقط يك اختلاف عقيده ساده نبود، بلكه در عين حال، دو مضمون متعرضانه را نيز با خود داشت:

نخست، اثبات بى‌نصيبى دستگاه خلافت از آگاهى دينى و ناتوانى آن از پاسخگويى به نيازهاى فكرى و دينى مردم و در نهايت، عدم صلاحيتش براى تصدّى مقام خلافت اسلامى؛ و ديگر مشخص ساختن موارد تحريف در فقه رايج كه ناشى از مصلحت انديشى فقيهان وابسته در بيان احكام فقهى و ملاحظه‌كارى آنان در برابر خواست قدرتهاى حاكم بود.

امام صادق عليه السلام با عرضه فقه ناب و گشودن باب اجتهاد و بازداشتن ياران خود از عمل به «قياس»، «استحسان»، «اخبار غير صحيح» و ... عملًا به مبارزه با دستگاه خلافت و فقه حكومت برخاست و بدين‌وسيله تمام تشكيلات مذهبى و فقاهت رسمى را- كه يك ركن مهم حكومت بشمار مى‌آمد- تخطئه كرد و دستگاه خلافت را از بعد مذهبى‌اش تهى‌ساخت.

پيشواى ششم در كشمكش اين دو جريان سياسى و فقاهتى، مرجعيّت الهى خود و لزوم پيروى مردم از خاندان رسالت را چنين بيان مى‌كند:

«نَحْنُ قَوْمٌ فَرَضَ اللَّهُ طاعَتَنا وَ انْتُمْ تَأْتَمُّونَ بِمَنْ لا يُعْذَرُ النَّاسُ بِجَهالَتِهِ» [1]

ما كسانى هستيم كه خداوند اطاعت ما را (بر همگان) واجب كرده است؛ در حالى كه شما از كسانى تبعيّت مى‌كنيد كه مردم به نادانى آنها معذور نيستند.

3- احياى حديث‌

حديث به‌عنوان گفتار معصوم در فرهنگ اسلام از جايگاه بسيار والايى برخوردار است و پس از قرآن، مهمترين و معتبرترين منبع شريعت مقدس اسلام در اصول، فروع و اخلاقيات است. و حتّى در بسيارى از موارد، فهم و درك مراد و مقصود آيات كريمه قرآن، بويژه متشابهات آن، بدون گفتار معصوم كه به‌عنوان تفسير آيه القا شده امكان‌پذير نيست.

متأسفانه اين منبع سرشار اسلامى پس از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله از سوى گردانندگان‌

[1] - كافى، ج 1، ص 186