جشن ولايتعهدى‌

مأمون در ماه رمضان سال 201 هجرى مجلس جشن باشكوهى برگزار كرد و امام رضا عليه السلام را به‌طور رسمى به ولايتعهدى برگزيد و همگان بر اين مسأله با آن حضرت بيعت كردند. [1] مأمون براى نشان دادن صداقت خود در اين كار، دست به اقدامات زير زد:

1- لباس سياه را كه شعار عباسيان بود از ميان برداشت و پوشيدن لباس سبز را كه شعار علويان بود سنّت كرد. [2]

2- دختر خود «ام حبيبه» را به امام رضا عليه السلام و دختر ديگرش «ام الفضل» را به حضرت جواد عليه السلام تزويج كرد. [3]

3- دستور داد به نام حضرت رضا عليه السلام سكّه زنند و خطبا همه جا به نام آن گرامى خطبه بخوانند. [4]

بازتاب اقدام مأمون‌

قضيّه ولايتعهدى امام رضا عليه السلام در جامعه اسلامى آن روز، بازتاب‌هاى متفاوتى داشت. علويان و مردم مدينه از آن استقبال كرده، دست از مخالفت و شورش عليه حكومت برداشتند و تا زمانى كه آن حضرت زنده بود، قيامى از آنان سر نزد. [5] مردم كوفه از همان آغاز با مأمون بيعت نكردند و همچنان با وى مخالف بودند تا زمانى كه عباس بن موسى برادر امام رضا عليه السلام بدانجا رفت و مردم را به بيعت مأمون فراخواند. آنان- جز تعدادى اندك- از دعوت او سرپيچى كرده گفتند: اگر براى مأمون و پس از او براى‌

[1]- عيون اخبار الرّضا عليه السلام ، ج 2، ص 161

[2] - الامام على الرّضا عليه السلام ، وليعهد المأمون، ص 61

[3] - تاريخ طبرى، ج 8، ص 566؛ كامل ابن اثير، ج 6، ص 350. از بعضى منابع مانند تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 454 استفاده مى‌شود كه ازدواج ام‌الفضل با امام جواد عليه السلام پس از شهادت امام رضا عليه السلام و رفتن مأمون به بغداد بوده است

[4] - بحارالانوار، ج 49، ص 134؛ مسند الامام الرضا عليه السلام ، ج 1، ص 74

[5]- الحياة السياسيّة للامام الرضا عليه السلام ، ص 226