طاغوت زمان ربوده و مدينه را به پايگاه مبارزه عليه دستگاه خلافت عباسى و كانون خطرى براى موجوديت آن تبديل كرده بود.

امام هادى عليه السلام با استفاده از ضعف و آشفتگى اوضاع سياسى، به تبيين و گسترش مبانى اعتقادى و فرهنگى اسلام، رهبرى و هدايت امّت مسلمان همّت گمارد و شيعيان را- كه در آن زمان تعدادشان رو به فزونى بود- از سرچشمه زلال دانش امامت و فرهنگ ناب، سيراب كرد.

امام هادى عليه السلام در مدينه موقعيّت ممتازى داشت و در واقع دولتى در مقابل دولت عباسى تشكيل داده بود. دانش پژوهان و حق‌جويان از هر سو به محضرش روى مى‌آوردند. شيعيان نيز از نقاط مختلف بويژه ايران، عراق و مصر به‌صورت حضورى يا از طريق نوشتن نامه، مسائلشان را مطرح كرده از آن گرامى رهنمود مى‌گرفتند. وكلاى امام نيز در ميان مردم پراكنده بودند و از نزديك با آنان ارتباط داشتند.

البته برنامه‌ريزى‌ها و تصميم‌گيرى‌هاى مهم و كارهاى اساسى بويژه در زمينه مسائل تشكيلاتى، پنهانى و دور از چشم دولتمردان و عوامل اطلاعاتى انجام مى‌گرفت و اصل «تقيّه» در مسائل حياتى، همواره مورد توجه امام و پيروان خاص وى بود و همين مسأله موجب شده كه خدمات و فعّاليّت‌هاى فرهنگى، سياسى و اجتماعى امام هادى عليه السلام در مدينه در متون تاريخى به‌طور تفصيل منعكس نشود. ولى از شواهد و قراين تاريخى و گفتگوهاى آن حضرت با افراد از قبيل: ارتباط مداوم دانش‌پژوهان با آن حضرت، گزارش والى مدينه از فعّاليّت‌هاى امام به متوكل، اقدام سريع نسبت به احضار آن گرامى به سامرّا، اظهارات «يزداد» پزشك دربارى- مبنى براينكه متوكل از آن بيم داشت كه اگر امام در مدينه بماند، مردم بويژه چهره‌هاى سرشناس به وى گرايش پيدا كرده، در نتيجه حكومت از دست عباسيان بيرون رود [1]- آگاه ساختن افراد از بعضى جريانات سياسى، [2] ديدار امام با بعضى از چهره‌هاى برجسته نظامى حكومت [3] و ...، مى‌توان به ابعاد و گستره فعاليّت‌هاى آن حضرت پى برد.

فعاليّت‌هاى آشكار و پنهان ياد شده، مزدوران عباسى در مدينه را به وحشت انداخت‌

[1]- بحارالانوار، ج 50، ص 161

[2] - ر. ك. اعلام الورى، ص 341؛ ارشاد، ص 329

[3]- اعلام الورى، ص 344