گاه نيز پاسخگوى معضلات علمى و فقهى‌اى بود كه عالمان دربارى از حلّ آن ناتوان مى‌ماندند و بدين وسيله بر چهره فقيهان دربارى و ديدگاه‌هاى آنان، مهر ابطال و بيگانگى از اسلام مى‌زد. جريان نذر متوكل، كيفر مسيحى زناكار و مسأله كنيه قرار دادن براى كافر، از آن جمله است. [1]

5- تربيت افراد مستعد

شناسايى و جذب افراد مستعدّ و تربيت آنان و نيز مجهز ساختن ايشان به انواع علوم مورد نياز جامعه، رسالت ديگر امام هادى عليه السلام بود. آن حضرت- به‌رغم شرايط نامساعد- موفق شد افراد زيادى را در مكتب خود تربيت كند. براساس نوشته شيخ طوسى تعداد دست پروردگان و راويان آن حضرت بالغ بر 185 نفر مى‌شود. [2] در ميان اين گروه چهره‌هاى برجسته علمى و فقهى فراوانى به چشم مى‌خورد كه بعضى از آنان داراى نوشته‌هاى ارزشمندى در زمينه‌هاى مختلف علوم اسلامى هستند. بعضى از ياران امام هادى عليه السلام عبارتند از: ايوب بن نوح، حسن بن راشد، حسن بن على، عثمان بن سعيد و على بن جعفر هُمانىّ. [3]

شهادت امام هادى عليه السلام‌

امام هادى عليه السلام حدود هفت سال پس‌از مرگ متوكل در دوران زمامدارى منتصر، مستعين و معتزّ زندگى كرد. در اين مدت هر چند از فشار دستگاه خلافت نسبت به آن حضرت كاسته شد و خليفگان پس از متوكل گرفتار مشكلات داخلى خود بودند؛ ولى سياست اقامت اجبارى آن گرامى در سامرّا و محدوديّت‌هاى ناشى از آن همچنان دنبال شد.

معتزّ پس از دستيابى به قدرت براى در امان ماندن از سرنوشت شوم زمامداران‌

[1] - ر. ك. مناقب، ج 4، ص 402؛ وسائل الشيعه، ج 18، ص 407؛ حياة الامام على الهادى عليه السلام ، ص 239

[2]- رجال الطوسى، صص 409 - 427. البته همه آنان جزو نيكان و ممدوحان نيستند. عناصر منفى نيز در ميان آنان‌وجود دارد

[3] - براى آگاهى از شرح حال آنان رجوع كنيد به معجم رجال الحديث،، ج 4، ص 324؛ ج 5، ص 25؛ الغيبة، شيخ طوسى، صص 212 - 215؛ رجال كشى، ج 2، ص 863، رديف 1122؛ رجال الطوسى، صص 412 و 420