مى‌شد. اين امر موجب شادمانى، اميد و انتظار دوستان و بيم و وحشت دشمنان بويژه كاخ نشينان ستمگر مى‌شد. زمامداران عباسى با توجه به همين اخبار مى‌دانستند كه ويرانگر كاخ‌هاى ستم از نسل حضرت عسكرى عليه السلام خواهد بود. به همين جهت تلاش گسترده‌اى را آغاز كردند تا او را شناسايى كرده به شهادت برسانند.

پيشواى يازدهم با آگاهى از اين موقعيّت بحرانى، رسالت خويش را درباره جانشين خود در دو محور زير ايفا كرد.

الف- نگهدارى و شناساندن حضرت مهدى (عج)

مهم‌ترين اقدام‌هاى امام در اين محور عبارت است از:

پنهان داشتن ولادت: امام عسكرى عليه السلام تمام سعى خود را در پنهان داشتن جريان ولادت و نيز مولود، از ديد عموم به كار برد، حتى در مواردى كه لازم مى‌ديد بشارت ولادت فرزندش را به افرادى مثل احمد بن اسحاق بدهد، از آنان مى‌خواست اين موضوع را از ديگران پوشيده دارند. [1]

رفتار امام در اين خصوص چنان محتاطانه بود كه حتى خدمتگزار منزل آن حضرت- با آن كه دو سال از ولادت حضرت مهدى (عج) مى‌گذشت- از وجود مولود آگاه نبود و زمانى مطلع شد كه حضرت مصلحت ديد او را با خبر سازد. [2]

اتخاذ اين سياست از سوى امام و نيز فتنه صاحب زنج- كه همزمان با ولادت فرزندش روى داد و حكومت را به خود مشغول ساخت- نقش مؤثرى در مصون ماندن حضرت مهدى (عج) از خطرها داشت.

فرستادن فرزند خود به مكّه: امام در سال 259 هجرى- يك سال پيش از شهادت خود- حضرت مهدى (عج) را همراه مادر بزرگش در موسم حج به مكّه فرستاد. [3] احتمال مى‌رود اين اقدام امام علاوه بر انجام مناسك حج، به انگيزه دور نگه داشتن وى از ديد

[1] - ر. ك. كمال‌الدين و تمام النعمة، ج 2، ص 434

[2] - همان، ص 435

[3]- ر. ك. اثبات الوصيّه، ص 217