را خوب مى‌شناخت- انجام گرفت. جعفر با آزار شيعيان و حتى زنان و كنيزان وابسته به امام عسكرى عليه السلام، تهديد و تحقير آنان و حتى در بند كشيدن و به زندان افكندن برخى از آنان، جوّ رعب و وحشتى در ميان پيروان اهل بيت ايجاد كرد و دل بازماندگان حضرت عسكرى عليه السلام از جمله امام زمان (عج) را آزرد؛ بگونه‌اى كه به تعبير شيخ مفيد، مصيبت بزرگى از اين ناحيه بر بازماندگان حضرت وارد آمد. [1]

ج- اختلاف در مسأله امامت: با رحلت امام عسكرى عليه السلام شيعيان در مسأله امامت دچار اختلاف گشته و به چند گروه تقسيم شدند. گروهى بر آن شدند كه امام عسكرى عليه السلام رحلت نكرده و او زنده است و همو مهدى آل محمد است. برخى قائل شدند گرچه امام عسكرى عليه السلام درگذشته، ليكن دوباره زنده مى‌شود و همو مهدى قائم خواهد بود. بعضى ديگر به «فترت» معتقد شده و گفتند: پس از امام عسكرى عليه السلام امامى وجود نداشت و جامعه اسلامى در اين فترت از زمان بدون امام بود. جمعى نيز تحت تأثير تبليغات سوء جعفر قرار گرفته، معتقد به امامت او شدند. گروهى ديگر، در شك و سرگردانى فرو رفته، نمى‌دانستند به كجا بروند و به چه كسى روى آورند. تعداد زيادى نيز بر صراط مستقيم امامت باقى ماندند و پس از امام عسكرى عليه السلام به امامت فرزندش معتقد شدند. [2]

امام عسكرى عليه السلام چنين وضعيّت اسفبارى را پيش‌بينى كرده و فرمود: در سال 260، پيروان من دچار پراكندگى خواهند شد. [3] مسعودى در اين زمينه مى‌نويسد: شيعيان پس از درگذشت امام عسكرى عليه السلام درباره منتظَر از خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله دچار اختلاف گشته و به بيست گروه تقسيم شدند. [4] نوبختى تعداد فرقه‌هاى پديد آمده را چهارده ذكر كرده و به تفصيل درباره ويژگى‌ها و اعتقادات سيزده فرقه آنها بحث كرده است. [5]

د- سفيران دروغين: همزمان با پيدايش و گسترش گروه‌هاى ياد شده گروهى از

[1] - ارشاد، ص 345

[2] - الغيبه، صص 130 - 133؛ كمال‌الدين و تمام النعمة، ج 2، ص 408

[3]- كمال الدّين و تمام النعمة، ج 2، ص 408

[4]- مروج الذهب، ج 4، ص 110

[5] - فرق الشيعه، صص 105 - 119