فرصت‌طلبان و دنيادوستان به دروغ از سوى امام زمان (عج) ادعاى سفارت كرده و بدين وسيله فضاى جامعه را بيش از پيش مسموم ساختند و موجب انحراف و گمراهى عدّه زيادى از مردم شدند. بعضى از اين افراد عبارتند از:

1- ابو محمد شَريعى. وى از ياران عسكريين عليهما السلام بود ولى از مسير حق منحرف شد و در شمار غلات قرار گرفت. وى مدّعى نيابت از سوى آن دو امام بزرگوار شد. [1]

2- محمد بن نُصَيْر نُمَيْرى. او از اصحاب امام عسكرى عليه السلام بود كه منحرف گشت و پس از درگذشت آن حضرت در دوران سفارت محمد بن عثمان، از طرف امام زمان (عج) مدعى سفارت و بابيّت شد. [2]

3- احمد بن هلال كرخى. وى نيز از ياران امام عسكرى عليه السلام بود كه به تصوف گراييد و در دوران غيبت صغرى منكر سفارت محمد بن عثمان شد و از پرداخت وجوه شرعى كه نزدش بود خوددارى كرد. [3]

4- ابو طاهر، محمد بن على بن بلال. او از اصحاب امام عسكرى عليه السلام بود كه پس از درگذشت آن حضرت، مدعى وكالت و بابيّت از سوى آن گرامى شد و از بازپس دادن اموالى كه نزد وى بود، به محمد بن عثمان خوددارى كرد و خود مدعى سفارت شد. [4]

مجموع رخدادها و جريان‌هاى ياد شده، اين دوره از تاريخ امامت را در وضعيتى بحرانى و خطرناك قرار داده بود كه براى هر دو جبهه درگير مهمّ و سرنوشت ساز بود.

امام عسكرى عليه السلام با برنامه‌ريزى دقيق و دورانديشانه- برغم همه مشكلات و محدوديت‌ها- رسالت الهى خود را در ارتباط با مسأله امامت بطور كلّى، و امام پس از خويش بطور خصوصى، ايفا كرد. اينك اين رسالت خطير بر دوش فرزندش حضرت مهدى (عج) نهاده شده بود كه با تدبير خويش، كشتى امامت را از ميان امواج توفنده و ويرانگر، به ساحل نجات رهنمون سازد كه در درس بعد بدان خواهيم پرداخت.

[1] - الغيبه، ص 244

[2] - همان

[3] - همان، ص 245

[4] - همان