باشد، خداوند آن روز را آن قدر دراز خواهد كرد تا حضرت حجّت (عج) ظهور كند. [1]

آنچه در اينجا مطرح است زمان پايان غيبت آن حضرت است. براى روشن شدن اين مسأله چند نكته را يادآور مى‌شويم.

الف- وقت ظهور: روايات زيادى تصريح دارد كه وقت ظهور حضرت مهدى (عج) از اسرار الهى است و تنها خداوند از آن آگاهى دارد و هر كس براى آن، وقت تعيين كند، دروغگو است. امام صادق عليه السلام در اين باره مى‌فرمايد:

كسى كه براى (ظهور) مهدى ما وقت تعيين كند، خود را در علم خدا شريك پنداشته و (به دروغ) ادعا كرده كه بر اسرار الهى واقف است. [2]

ب- نشانه‌هاى ظهور: در روايات، براى ظهور حضرت مهدى (عج) نشانه‌هايى ذكر شده است، مانند صيحه در ماه رمضان، خروج سفيانى، خروج خراسانى، كشته شدن نفس زكيّه، فرو رفتن زمين در بيداء [3] و ....

نشانه‌ها بطور كلّى به چند بخش تقسيم مى‌شوند: بعضى از آنها نشانه‌هاى دور به حساب مى‌آيند كه بسيارى از آن‌ها تحقق پيدا كرده است، و برخى ديگر، نزديك به دوران ظهور هستند. در تقسيم‌بندى ديگر، بعضى نشانه‌ها حتمى دانسته شده و بعضى ديگر غير حتمى. با توجه به اين تقسيم‌ها نمى‌توان از نشانه‌هاى ظهور، پى به زمان دقيق آن برد؛ زيرا هيچ ملازمه‌اى بين تحقق يكى از نشانه‌ها- حتى نشانه‌هاى حتمى- و ظهور در فاصله زمانى مشخص، وجود ندارد.

ج- سال ظهور: از روايات چنين برداشت مى‌شود كه سال ظهور، فرد خواهد بود.

امام صادق عليه السلام فرمود:

قائم (عج) ظهور نخواهد كرد مگر در سال‌هاى فرد، سال اول، سوّم، پنجم، هفتم و نهم.»

د- روز ظهور: روز ظهور- طبق روايات- روز عاشورا است. از امام صادق عليه السلام نقل‌

[1] - ر. ك. كنزالعمال، ج 14، صص 261 - 267

[2] - بحارالانوار، ج 53، ص 3

[3] - غيبت، نعمانى، ص 289. براى آگاهى بيشتر از نشانه‌ها رجوع كنيد به ارشاد، ص 357؛ اعيان الشيعه، ج 2، ص 71

[4] - ارشاد، ص 361؛ منتخب‌الاثر، ص 464