آثار و بركات صلح

جريان صلح امام حسن عليه السلام با معاويه هر چند به‌ظاهر به كناره‌گيرى آن حضرت از قدرت و به حكومت رسيدن معاويه منجر شد؛ ولى در يك نگرش عميق و همه‌جانبه- با توجّه به واقعيّات تلخى كه جامعه اسلامى آن روز با آنها مواجه بود- حيات سياسى اسلام و تشيّع را در دراز مدت تضمين و پايه‌هاى حكومتِ نه‌تنها معاويه كه بنى‌اميّه را متزلزل كرد و از اين رهگذر آثار و فوايد بسيارى براى جبهه حق به ارمغان آورد كه در زير به بعضى از آنها اشاره مى‌كنيم.

1- رسوايى معاويه‌

امام حسن عليه السلام بهتر از هر كس معاويه را مى‌شناخت و مى‌دانست كه وى به هيچ اصلى از اصول انسانى و اسلامى پايبند نيست. انعقاد قرارداد با وى و گرفتن مؤكّدترين تعهّدها از او شايد بدين منظور بود كه مى‌خواست بدين وسيله چهره نفاق و نيرنگ او را براى افكار عمومى برملا كند.

معاويه پيش از اين، چهره فردى دلسوز مسلمانان و حافظ جان آنان به خود گرفته بود.

وى زمانى كه جنگ با امام حسن عليه السلام را به سود خود يافت و از سوى ديگر با سرسختى و صلابت امام عليه السلام در رويارويى با خود مواجه شد، خواست خود را طرفدار صلح و حفظ جان مسلمانان قلمداد كند؛ ولى ناگهان با پذيرش عقد صلح از سوى پيشواى شيعيان رو به رو گشت. اينجا بود كه احساس شكست كرده، خود را در تحقق سياستهاى مكّارانه‌اش ناكام يافت؛ بويژه وقتى در بندهاى قرارداد صلح خود را ملزم به قبول امورى ديد كه با اهداف توسعه‌طلبانه و تجاوز كارانه‌اش هيچ‌گونه سنخيّت و سازگارى نداشت.

براين اساس معاويه براى افشاى حقيقت وجودى و ماهيّت منحرف خويش منتظر وقوع رخدادهاى ديگر و فراهم آمدن شرايط مناسب نماند؛ بلكه- آنچنانكه در آغاز درس يادآور شديم- از همان روز نخست، با بى‌شرمى كامل نيّت پليد خود را آشكار و هدف خويش از اين اقدام را سلطه بر مردم مسلمان اعلام كرد و با گستاخى در برابر مردم گفت: