واقعى جهان در خارج از آن كنفرانس نبود. بنابراين، حتى اگر رهبران غرب، فريب استالين را نمى‌خوردند و اين امتيازات را بطور رسمى به او نمى‌دادند، او خود اين برگهاى برنده را در دست داشت. اين تفسير كه تا حدودى واقع بينانه‌تر است، چنين استدلال مى‌كند:

واقعيت اين است كه واقعيات سياسى چندان هم به مصوبات كنفرانسها بستگى ندارند، چنان كه در كنفرانس يالتا هم رسماً سخنى از تقسيم مناطق نفوذ به ميان نمى‌آيد، ولى روسها وقتى عملًا بر نيمى از اروپا تسلط يافته‌اند و احزاب طرفدار خود را در اكثريت كشورهاى شرق براى به دست گرفتن قدرت آماده كرده‌اند، چه كارى از كشورهاى غرب ساخته است؟ چنان كه ديديم چرچيل خود براى آنكه هر چه زودتر جلوى ضرر را بگيرد يا سهم بيشتر را به خود اختصاص دهد، وقيحانه بر سر اروپا با استالين معامله مى‌كند. [1]

كنفرانس پوتسدام [2]:

اين كنفرانس با شركت ترومن، رئيس جمهور جديد آمريكا، استالين و چرچيل (بعدها «اتلى» جانشين چرچيل به جاى وى در كنفرانس حضور يافت) از هفدهم ژوئيه تا دوم اوت سال 1945 برگزار شد. بر طبق مصوبات كنفرانس پوتسدام، «شوراى وزراى خارجه» سه كشور، براى تهيه و امضاى قرارداد صلح با كشورهاى ايتاليا، رومانى، بلغارستان، مجارستان و فنلاند تشكيل مى‌گرديد. آلمان بطور كامل خلع سلاح شده و نازى زدايى در اين كشور به مرحله اجرا در مى‌آمد. آلمان از نظر شكل و تركيب حكومت، به صورت سيستم عدم تمركز دموكراسى اداره مى‌شد. هر يك از اشغالگران مى‌توانستند خسارت جنگى خود را از منطقه تحت اشغال خود حاصل كنند. [3]

ترازنامه جنگ جهانى دوم‌

تلفات انسانى‌

اين جنگ كه شايد خونين‌ترين جنگ در تاريخ بشر بود، حدود چهل تا پنجاه ميليون‌

[1] تحولات روابط بين‌الملل (از كنگرۀ وين تا امروز)، نقيب زاده، ص 191.

[2] – potsdamشهرى در آلمان شرقى، بر رود هافل، نزديك برلن.

[3] ر. ك. اسناد كنفرانسهاى تهران، يالتا و پتسدام، ترجمۀ حسن مفيدى، انتشارات پارت.