مرگبار شدند و هر يك، به عنوان ملل متحد، هم نيروى نظامى و هم جمعيت غير نظامى را طعمه جنگ ساختند. [1]

خسارات مادى و اقتصادى‌

كشورهاى فرانسه و انگلستان، از لحاظ اقتصادى و مالى، صدمه‌هاى سنگينى ديده بودند. نيروگاههاى برق و مراكز صنعتى فرانسه با بمبارانهاى هوايى از بين رفت. چهار هزار پل و نهصد واحد از ساختمانهاى راه آهن ويران شد. آلمانها 60 درصد از ماشينهاى مولد ابزار آلات را مصادره كرده بودند و توليد صنعتى به شدت كاهش يافت. انگلستان نيز وضعى بهتر از فرانسه نداشت. شيرازه صنعت اين كشور از هم گسست. صنايع نساجى كه سهم مهمى در صادرات انگليس داشت، در طول جنگ صدمه ديد. تناژ كشتيرانى بازرگانى، شش ميليون و سيصد هزار تُن نسبت به سال 1939 كمتر بود. نيروى دريايى بريتانياى كبير ديگر بزرگترين ناوگان دريايى جهان نبود و برترى خود را از دست داد.

اقتصاد اتحاد شوروى از يكسو فلج گرديد و از سوى ديگر رونق يافت. اين كشور تا سال 1942؛ يعنى تا عقب راندن نيروهاى آلمانى، خسارات جبران ناپذيرى را متحمل شد. شش ميليون ساختمان در اثر آتش سوزى با خاك يكسان شد يا سخت خسارت ديد. 31850 مؤسسه صنعتى و 9800 مزرعه اشتراكى (كلخوز) به طور كلى ويران گرديد. 65 هزار كيلومتر راه آهن شوروى منهدم گشت. غير قابل كشت بودن زمينهاى حاصلخيز و غارت وسايل كشاورزى توسط آلمان، اقتصاد كشاورزى معيشتى يا خانوادگى را براى جمعيت اين مناطق به ارمغان آورد. امّا از سال 1942 به بعد، صنايع جنگى، توليدات خود را به سطح قبل از آغاز جنگ رساندند. توليد زغال سنگ در سال 1945، 50 درصد بيشتر از ميزان توليد در 1938 شد. ايجاد نيروگاههاى برق جديد، كشف مناطق نفتى و استخراج معادن، تا حدودى، نشان از بهبود و رونق اقتصادى آن كشور دارد، بويژه آنكه شوروى سعى زيادى به كار برد تا نواحى آسيايى خود را توسعه دهد. [2] در مقابل، ايالات متحده آمريكا، از جنگ نه تنها ضررى نديد، بلكه رونق اقتصادى چشمگيرى نصيبش شد.

[1] تاريخ قرن بيستم، سرژبر شتين و پى ير ميلزا، ترجمۀ امان الله ترجمان، ج 1، ص 139-142، آستان قدس رضوى.

[2] همان، ص 251-253.