دهه 1950، تشديد بحرانها و رقابتها

سال پايانى دهه 1940، سال سرنوشت‌ساز بود. در اين سال، سازمانهاى ناتو و كمكون ايجاد شدند، جمهوريهاى فدرال و دموكراتيك آلمان تشكيل شد، اتحاد شوروى به بمب اتم دست يافت، كمونيستها در چين به پيروزى رسيدند و جنگ سرد، به طور روشن و مشخص، مرزها، قواعد و حوزه‌هاى خود را بر جهانيان برملا ساخت. اينك كه دهه 1950 آغاز مى‌شد، آينده، آبستن حوادثى بود كه رقابتهاى ابرقدرتها را تشديد مى‌كرد؛ هر چند نبايد فراموش كرد كه پاندول رقابتها همواره در نوسان بوده و در اين روند فراز و نشيبهاى قابل توجهى داشته است. به طور مثال، مرگ استالين در سال 1953، تحولاتى را در كادر رهبرى شوروى موجب شد؛ سرانجام، خروشچف علاوه بر سياست استالين زدايى در داخل، در روابط خارجى نيز سياست همزيستى مسالمت آميز را در پيش گرفت. ملاقات سران آمريكا و شوروى در ژنو در سال 1955 م نيز در اين روند همسويى و سازگارى قرار دارد. امّا ناگفته پيداست كه رقابت و واگرايى در روابط ابرقدرتها در اين دهه، داراى وزنى چند برابر از همگرايى و سازگارى بوده است.

در اينجا مهمترين بحرانها و مسايل اين دهه را كه نشان دهنده تعارض منافع و سياستهاى ابر قدرتهاست، تجزيه و تحليل خواهيم كرد.

جنگ كره:

سرزمين كره از جمله سرزمينهايى بود كه در جنگ جهانى دوم، نيمى از آن به اشغال ارتش سرخ شوروى و نيمى ديگر به اشغال نيروهاى آمريكايى درآمد. اين اشغال، در نهايت، به روى كار آمدن دو دولت با نظامهاى سياسى- اقتصادى متفاوت از يكديگر در بخش شمالى (جمهورى دموكراتيك كره شمالى) و در بخش جنوبى (جمهورى كره جنوبى) منجر شد. هر يك از دو دولت، مستظهر به پشتيبانى يكى از دو ابرقدرت شوروى و آمريكا بودند. نيروهاى اشغالگر در سالهاى 1947 م و 1948 م از كره خارج شدند و اين دو دولت، بظاهر مستقل، با ادعاى وحدت ملّى كره، رو در روى يكديگر قرار گرفتند. زد و خوردهاى مرزى و جنجالهاى تبليغاتى- نظر به اينكه «سينگمان رى» رئيس جمهور كره جنوبى اعلام كرد كه طى چند روز قادر است «پيونگ يانگ»، پايتخت كره شمالى را به تصرف درآورد- دو كشور را به سوى يك جنگ واقعى سوق داد.