نام کتاب : تاریخ و اصول روابط بین الملل نویسنده : جمالی، حسین جلد : 1 صفحه : 119
دولتهاى عراق، تركيه، انگلستان، پاكستان و ايران به وجود
آمد. انگلستان نقش اساسى را در تشكيل پيمان بغداد به عهده داشت؛ زيرا بدين وسيله مىخواست
منافع حياتى غرب در منطقه خاور ميانه را تأمين و حفظ كند. گرچه ايالات متحده آمريكا
بطور رسمى به عضويت پيمان در نيامد، امّا كمكهاى اقتصادى و فنى اين كشور كه در اختيار
دولتهاى عضو پيمان بغداد قرار مىگرفت و به آنها امكان مقاومت در برابر تجاوزات احتمالى
شوروى را مىداد. بعلاوه، دولت آمريكا به عنوان عضو ناظر در اجلاسيههاى پيمان بغداد
شركت مىكرد و بعدها نيز در مانورهاى مشترك نظامى، حضور فعّال داشت.
عراق در سال 1958 م از پيمان بغداد خارج شد و در سال بعد،
ساير اعضا، نام آن را به «سازمان پيمان مركزى» تغيير دادند. اين اتحاديه دفاعى در واقع
حلقه اتصالى ناتو و سيتو بود و كمربند امنيتى غرب در برابر گسترش كمونيسم را تكميل
مىكرد. اهميت اين سازمان، زمانى آشكار مىشود كه جاى پاى اتحاد شوروى در منطقه خاور
ميانه با روى كار آمدن جمال عبدالناصر در مصر و تمايلات وى به شوروى، بروشنى معلوم
بود. [1]
پيمان ورشو يا «پيمان هميارى اروپاى شرقى» [2]، پاسخى
به تمهيدات و اقدامات غرب از جانب اتحاد شوروى (سابق) محسوب مىشد. ايجاد ناتو در اروپاى
باخترى و پذيرش آلمان فدرال (غربى) به عنوان عضو ناتو در سال 1955 م، بدرستى، آشكار
ساخت كه بلوك غرب براى مقابله با تهديدات شوروى هيچ ابايى در مسلح كردن مجدد آلمان
ندارد؛ آلمانى كه در نيمه نخست قرن بيستم (يك بار در سال 1919 م و يك بار هم در سال
1939 م) موجب برافروختن دو جنگ جهانى گرديد. شوروى در يك اقدام متقابل فورى دست به
ايجاد پيمان «ورشو» زد تا اين ديوار دفاعى، هرگونه تهديد جدى غرب عليه خاك شوروى را
سد كند. اين پيمان در ماه مه 1955 م به امضاى نمايندگان اتحاد شوروى، آلبانى، چكسلواكى،
بلغارستان، جمهورى دموكراتيك آلمان (شرقى)، رومانى، لهستان و مجارستان رسيد. به موجب
اين پيمان، ستاد فرماندهى واحدى براى تمام نيروهاى مسلح كشورهاى عضو ايجاد شد و «مارشال
كونيف»، يكى از فرماندهان
[1] فرهنگ علوم سياسى، داريوش آشورى، ص
46، انتشارات مرواريد.