ساخت. به دنبال بركنارى هونكر از قدرت و اعلام سياستهاى اصلاحى در آلمان شرقى از سوى رهبران تازه به قدرت رسيده، موجى از اعتراضها، تظاهرات، شورشها، اعتصابها و درگيريها، شهرهاى اين كشور را فرا گرفت. سرانجام، موج مهاجرت و فرار به آلمان غربى، نارضايتى مردم را از نظام سياسى و اجتماعى آلمان شرقى آشكار ساخت.

فرو ريختن ديوار برلين- كه از سال 1961 در اوج جنگ سرد ساخته شده بود- نقطه عطفى در پيروزى مردم بود. بركنارى سياستمداران قديمى از مقامات حزبى و دولتى، تأسيس احزاب جديد سياسى، سلب قدرت از دستگاه كمونيستى حاكم، حذف پليس امنيتى و مخفى، انجام انتخابات، اصلاحات اقتصادى، تداوم مهاجرت و استمرار تظاهرات، ديپلماسى فعال آلمان فدرال در متقاعد ساختن گورباچف به اتحاد و ... روند وحدت دو آلمان را امكان پذير ساخت. [1]

طرح ده ماده‌اى و قرارداد وحدت اقتصادى و پولى‌

هلموت كهل، صدر اعظم آلمان فدرال، سياست پيگير اتحاد آلمان را در صدر برنامه خود، چه در سطح داخل و چه در سطح جامعه بين‌المللى، قرار داد. مسافرتهاى كهل و گورباچف به مسكو و بن، در سال 1988 و 1989، راه را براى تحقق اين آرمان هموار كرد. در اين راستا، كهل، ضمن اعلام طرح ده ماده‌اى خود، آن را در 28 نوامبر سال 1989 به تصويب «بوندستاگ» (مجلس نمايندگان) رساند. لزوم ارائه اين طرح را بايد در بازگشايى مرز مجارستان و اتريش و مرزهاى چكسلواكى و در نهايت، فرو ريختن ديوار برلين جستجو كرد كه آلمان فدرال را با موج آوارگان و پناهندگان رو به رو ساخت. مواد پيشنهادى كُهل، شامل كمك اقتصادى، سياسى و علمى دو آلمان به يكديگر، اقدامات مشترك نظير ايجاد يك فدراسيون متشكل از دو آلمان، گسترش روابط در چارچوب اتحاد اروپا و خانه مشترك اروپايى، برگزارى انتخابات آزاد و ... براى سهولت رفت و آمد در نظر گرفته شده بود، امّا مهمترين بند آن يعنى ماده دهم، به قرار زير، جنجال عظيمى در سراسر جهان برانگيخت:

[1] ديوارها فرو مى‌ريزد، سيد محمد كاظم نعيمى، ص 47-54، نشر البرز.