سازمان ملل متحد، در طول عمر پنجاه و دو ساله خود (1945- 1997)، فراز و نشيبهاى زيادى داشته است. در اين فصل، ابتدا نحوه شكل گيرى و قواعد حاكم بر آن مورد بررسى قرار مى‌گيرد و آنگاه عملكرد سازمان را در دوره‌هاى جنگ سرد و تنش‌زدايى مرور خواهيم كرد و در پايان نيز تحولات اخير اين سازمان، مورد تجزيه و تحليل قرار مى‌گيرد.

شكل‌گيرى سازمان ملل متحد

تأسيس سازمان ملل متحد، به عنوان سازمانى كه توسط قدرتهاى فاتح جنگ جهانى دوم در حين جنگ بنيان گذاشته شد، از نظر مراحل تاريخى به شرح زير است:

1- اعلاميه بين المتحدين: نخستين گام در زمينه تأسيس سازمان ملل، صدور اعلاميه بين‌المتحدين بود. اين اعلاميه در دوازدهم ژوئن سال 1941 در كاخ «سنت جميز» در لندن، توسط نمايندگان استراليا، اتحاديه آفريقاى جنوبى، بريتانيا، زلاند نو، كانادا و دولتهاى در تبعيد بلژيك، چكسلواكى، لهستان، لوكزامبورگ، نروژ، هلند، يوگسلاوى، يونان و ژنرال دوگل (از فرانسه) امضا شد. امضا كنندگان با تأكيد بر اين مطلب كه اساس واقعى صلح پايدار در پرتو همكارى همه جانبه ملل آزاد، در جهانى آسوده از خطر تجاوز و برخوردار از امنيت اقتصادى و اجتماعى امكان پذير است، قصد خود را داير بر همكارى با يكديگر و نيز با ساير ملل آزاد، در صلح و جنگ، براى نيل به اين هدف اعلام داشتند. [1]

2- منشور آتلانتيك: در مرحله بعد، آمريكا و انگليس، اعلاميه‌اى را كه به «منشور آتلانتيك» معروف است، امضا كردند. «منشور آتلانتيك» بيانگر سياست ملى دو كشور ياد شده در مقابل دولتهاى محور بود و بر ضرورت تأمين امنيت و آسايش همگانى و عمومى براى انسانها در دنياى بدون تسليحات و جنگ، تأكيد داشت. [2]

[1] راهنماى سازمان ملل متحد، ادارۀ اطلاعات سازمان ملل متحد، ترجمۀ منصور فراسيون، ص 3، انتشارات وزارت علوم و آموزشى عالى.

[2] همان.