نام کتاب : تاریخ و اصول روابط بین الملل نویسنده : جمالی، حسین جلد : 1 صفحه : 185
بود، با آغاز و طولانى شدن جنگ جهانى اول (1914-
1918)، از كالبد خارج شد و عمرش به سر آمد. تاسيس جامعه ملل و ميثاق آن، آغاز «سيستم
امنيت دسته جمعى» بود.
سيستم امنيت دسته جمعى: قدرتهاى فاتح جنگ جهانى اول، با
يك نگرش ايدهآليستى، اقدام به تأسيس جامعه ملل، به عنوان يك سازمان بينالمللى حافظ
صلح و گسترش همكارى در جامعه جهانى كردند. امنيت، در سيستم امنيت دسته جمعى، يك پديده
عمومى و همگانى بود؛ پديدهاى كه تنها با تأمين آن براى همه دولتها و ملتها، پرهيز
از توسل به زور و در پيش گرفتن راه حل مسالمت آميز براى حل و فصل اختلافات را مىتوانستند
به عنوان قاعده عمومى در رفتار دولتها حاكم گردانند. هر چند، در سالهاى نخستين پس از
جنگ، كار آمدى امنيت دسته جمعى با شك و ترديد تلقى شد، امّا بين سالهاى 1925 تا
1929، تقريباً همه قدرتهاى بزرگ، امنيت دسته جمعى را پايه و اساس روابط و رفتار خود
قرار دادند. دهه 1930، دهه آزمون جامعه ملل و امنيت دستهجمعى بود. تجاوزات واقع شده
در اين دهه و آغاز جنگ جهانى دوم، نشان داد كه اين نظام نمىتواند صلح و امنيت بينالمللى
را به طور پايدار تأمين و حفظ كند. پس از پايان جنگ جهانى دوم (1945) و ظهور دو قدرت
برتر و فاتح (آمريكا و شوروى) نظام بينالملل به صورت دو قطبى درآمد.
در نظام دو قطبى، روابط دو ابرقدرت، در ابعاد «ايدئولوژيك،
سياسى، اقتصادى و نظامى»، توأم با رقابت و خصومت بود. جنگ سرد سالهاى 1945 تا 1962،
بيانگر اين روابط تخاصم آميز است. جنگ كره، جنگ ويتنام، بحران كانال سوئز، ديوار برلين،
بحران موشكى كوبا و دهها مورد از اين نمونه، همگى از نمودهاى بارز اين نوع روابط و
نظام مىباشد. آمريكا و شوروى، زير چتر نظام دو قطبى، دنيا را به مناطق نفوذ خود تقسيم
كردند، اتحاديههاى نظامى و اقتصادى در مقابل يكديگر ايجاد كرده و هر يك در بالاى هرم
سلسله مراتب اقتدار، به سردمدارى بلوكهاى شرق و غرب، پرداختند. آنها همچنين، رقابت
تسليحاتى استراتژيك و نيروهاى هستهاى را به نقطه اوج خود رساندند. نظام دو قطبى حدود
45 سال حاكميت بر جهان، مراحل زير را سپرى كرد:
نام کتاب : تاریخ و اصول روابط بین الملل نویسنده : جمالی، حسین جلد : 1 صفحه : 185