الف- نظام دوقطبى سازش ناپذير (غير منعطف):

اين مرحله از سال 1945 شروع و تا سال 1962 ادامه داشت. ابر قدرتها در اين دوران، سخت‌ترين مراحل جنگ سرد را پشت سر گذاشتند. تأسيس اتحاديه‌هاى نظامى همچون «ناتو، ورشو، سنتو، آنزوس [1]و سيتو» و اتحاديه‌هاى اقتصادى مانند «طرح مارشال، همكارى اقتصادى اروپا و كمكون» در اين مرحله انجام پذيرفت. رقابتهاى تسليحاتى اتمى در سطح گسترده با استراتژى تلافى بزرگ، نشان دهنده ميزان رقابت و خصمانه بودن روابط در اين دوره است. اين مرحله با بحران موشكى كوبا به پايان رسيد. بحران موشكى كوبا به ابرقدرتها ثابت كرد كه اگر تعادلى در رقابت بين خود، به وجود نياورند، امكان تقابل و برخورد هسته‌اى كه به نابودى و انهدام طرفين مى‌انجامد، وجود خواهد داشت.

ب- نظام دو قطبى سازش پذير (منعطف):

دوران تنش زدايى، پس از بحران موشكى كوبا، بر روابط ابرقدرتها حاكم شد.

وحشت ناشى از تخريب وسيع و عظيم سلاحهاى هسته‌اى و مشكلات اقتصادى ناشى از هزينه سرسام‌آور سلاحهاى استراتژيك، ابرقدرتها را به سوى «همزيستى مسالمت‌آميز» سوق داد. در اين مرحله، تفاهم و سازش حاصل شده از مذاكراتِ محدود كردن سلاحهاى استراتژيك، باعث شد پيمان «سالت يك» امضا شود، امّا هر يك از ابرقدرتها، در جهان سوم كه حوزه نفوذ و رقابت آنها بوده و هست، به فعاليت بيشترى پرداخته تا متحدين زيادترى به دست آورند. [2]

ج- مرحله همكارى كامل و تمام عيار:

جهان پس از يك دوره كوتاه جنگ سرد نوين (1979- 1985) به سمت همكارى و تفاهم بيشتر قدم نهاد. ميخائيل گورباچف، صدر هيأت رئيسه اتحاد شوروى، هنگامى كه در سال 1985 به قدرت رسيد، فصل نوينى را در روابط ابرقدرتها گشود. سياستهاى‌

[1] - پيمان آنزوس پيمان سه جانبه امنيت استراليا، زلاندنو و آمريكا است كه در سال 1951 در سانفرانسيسكو منعقد گرديدطبق اين پيمان هر گونه حمله مسلحانه‌اى به يكى از طرفين در حوزۀ اقيانوس آرام با واكنش مشترك اين سه كشور روبرو مى‌گردد.

[2] نظام بين‌الملل: بازدارندگى و همپايگى استراتژيك، عليرضا ازغندى، ص 1-14، قومس.