گرديد و فكر انتقام را در آنها تشديد كرد. [1]چنين احساسات تند ملى‌گرايانه، زمينه مساعدى را براى درگيرى ميان دو قدرت مهم اروپايى- آلمان و فرانسه- فراهم كرد، بگونه‌اى كه پس از آغاز نبرد بين اتريش- مجارستان و صربستان، دامنه جنگ براحتى بين فرانسه و آلمان گسترش يافت.

ايالتهاى الحاق نشده ايتاليايى: از نواحى مناقشه برانگيز، ايالتهاى ايرردانت (الحاق نشده) مانند «تيرول»، «ترى يست» و «ترن تين» بود كه به رغم ملّيت ايتاليايى آنها، هنوز در دست اتريش- هنگرى (مجارستان) [2] باقى مانده بود. [3] يكى از محورهاى سياست خارجى ايتاليا، پس از وحدت ملى در سال 1860 (و تكميل آن در سال 1871) همين ايالتهاى ايرردانت بود. آنها مترصد فرصتى بودند تا آرزوى ديرين ناسيوناليستهاى كشورشان را تحقق بخشند. گرچه، شكل گيرى اتحاد مثلث در سال 1882، اتريش- هنگرى و ايتاليا را به همراه آلمان به صورت متحد و دوست درآورد، امّا هيچ‌گاه كينه و خشم ايتالياييها نسبت به اتريشيها فروكش نكرد. اين امر، ابتدا بى‌طرفى ايتاليا در جنگ را موجب گرديد و آنگاه براى نيل به آرمان فوق، به متفقين پيوست تا ثمره پيروزى را به صورت دستيابى به ايالتهاى الحاق نشده، از آن خود سازد. [4] بنابراين، روحيه ناسيوناليستى، باعث ورود يكى از قدرتهاى بزرگ ديگر آن عصر به صحنه پيكار گشت.

مليتهاى بالكان: شايد شعله ناسيوناليسم، بيش از هر جا، در بالكان افروخته‌تر بود.

ملّتهاى يونانى، بلغارى، رومانى، صرب و آلبانى، هنوز يا دچار برخى تنشها در تعيين مرزهاى ملّى بودند و يا در التهاب تأسيس دولت ملّى به سر مى‌بردند. منافع قدرتهاى اتريش- هنگرى، روسيه و عثمانى در منطقه بالكان با يكديگر در تضاد و تعارض بود.

اين پيچيدگى، به نوبه خود، راه حلهاى بحرانهاى موجود را مشكلتر مى‌نمود.

تبليغات «پان- اسلاويسم» كه از سوى دولت صربستان عنوان مى‌گرديد و مورد

[1] - تاريخ اروپا از سال 1815 به بعد، هنرى و. ليتل فيلد، ترجمۀ فريده قره‌جه داغى (صحيحى)، ص 195، شركت‌انتشارات علمى و فرهنگى.

[2] - امپراتورى اتريش - مجارستان به عنوان كشور واحد در آن مقطع تاريخى مطرح بود.

[3] تحولات روابط بين‌الملل (از كنگرۀ وين تا امروز)، احمد نقيب‌زاده، ص 57، نشر قومس.

[4] - تاريخ ديپلماسى، لويى دوللو، ترجمۀ رضا وثوقى و اردشير نيكپور، ص 125-129، مؤسسه مطبوعاتى علمى.