نگرشها در مطالعات روابط بين‌الملل‌

روابط بين‌المللى، از نظر موضوعات و محتوا و نيز روش شناختى، دستخوش تحولاتى عميق شده است. اين امر، موجب شكل‌گيرى نگرشها، برداشتها و مكتبهاى متفاوت در علم روابط بين‌الملل گرديده كه همچنان ادامه دارد. در اين قسمت به دو نظر ياد شده اشاره مى‌شود.

الف- محتوا و موضوعات‌

موضوعات مورد مطالعه محققان و پژوهشگران بين‌المللى، در قرون مختلف، بسته به چگونگى روابط، تعداد دولتها و نهادهاى بين‌المللى، متفاوت بود. افزايش دولتها در عرصه بين‌الملل و پيچيده‌تر شدن روابط در ابعاد اقتصادى، سياسى، نظامى و فرهنگى و همچنين ظهور سازمانهاى بين‌المللى، موجب طرح موضوعاتى نوين در گستره اين علم گرديد.

در قرن هجدهم و نوزدهم، مسايل مهم بين‌المللى شامل خطرات سياسى، تجارب ديپلماتها و نظريات نظاميان، بويژه در نظريه‌هاى استراتژى و همچنين حقوق بين‌الملل، بيشترين محتواى متون روابط بين‌المللى را تشكيل مى‌داد. [1]

موضوعات عمده مورد توجه متفكران جامعه بين‌المللى، در اوايل قرن بيستم و پس از وقوع جنگ جهانى اوّل، عبارت بود از: سازمانهاى بين‌المللى، جامعه ملل، خلع سلاح، قوانين جنگ و بى‌طرفى، قراردادها، حقوق بين‌الملل، كنفرانسهاى بين‌المللى و اخلاق و ارزشهاى بين‌المللى. [2]

جنگ جهانى دوّم، نقطه عطفى در روابط بين‌الملل بود؛ از يكسو، مكانيسمهاى حفظ صلح در سطح جهانى، بويژه از طريق جامعه ملل، نتوانست آرمان بزرگ بشريت (حفظ صلح و امنيت) را تحقق بخشد. از سويى ديگر، پديده‌هاى نوينى مانند رقابت بلوكهاى سرمايه‌دارى و كمونيست، جنگ سرد، سلاحهاى اتمى و كشورهاى نو استقلال و

[1] اصول روابط بين‌الملل و سياست خارجى، حميد بهزادى (مددى)، ص 20، كتابفروشى دهخدا.

[2] همان.