كرد و بطور ضمنى، روسيه، فرانسه و انگلستان، طى معاهداتى دو جانبه با يكديگر، در يك ائتلاف قرار گرفتند. [1]

3- مستعمرات و امپرياليسم اقتصادى‌

دولتهاى اروپايى، پس از رنسانس و انقلابهاى صنعتى، به استعمارگرانى تبديل شدند كه با هجوم و اشغال سرزمينهاى آمريكايى، آسيايى و آفريقايى، به غارت و چپاول آنها پرداختند. رقابت دولتهاى استعمارى براى تصرف اين سرزمينها، خود زمينه‌اى براى بروز اختلافات و منازعات بين آنها شد. سرزمينهاى مستعمراتى به عنوان بازار فروش محصولات و كالاهاى صنعتى، محل مناسب سرمايه‌گذارى، تهيه مواد خام و اوليه ارزان قيمت و در نهايت كارگران با دستمزد پايين، همواره مورد طمع و رقابت بين استعمارگران بود. كشورهاى انگلستان و فرانسه، بيش از ساير اروپاييان در سده هيجدهم و نوزدهم در امور مستعمراتى پيشرفت داشتند. دولت تازه صنعتى شده آلمان از قافله استعمارگران عقب مانده بود. چنين تضاد منافع با وجود شرايط خصومت آميز سياسى و نظامى بين آنها، بستر مساعدى براى آغاز جنگ بود.

آلمان در سال 1914 م تنها توگو، كامرون، آفريقاى جنوب غربى آلمان و آفريقاى شرقى آلمان و برخى از مجمع الجزاير را در اقيانوس آرام تحت اختيار داشت، حال آنكه متصرفات انگليس به ميزانى گسترده و وسيع بود كه ضرب‌المثل معروف آن «خورشيد هرگز در پهنه قلمرو بريتانياى كبير غروب نمى‌كند» براى آن كشور به كار مى‌رفت. تشديد مخاصمات بر سر مستعمرات با دو مسأله «وقوع بحرانهاى مستعمراتى مانند مراكش» و «سياست جهانى آلمان مبنى بر كسب مستعمرات» يكى از زمينه‌هايى بود كه به جنگ جهانى اول منجر گرديد. [2]

4- نظاميگيرى (ميليتاريسم) و مسابقه تسليحاتى‌

نظامى‌گيرى يا ميليتاريسم به معناى نفوذ فوق العاده نظاميان بر سياست ملّى يك‌

[1] جهان در قرن بيستم، لويس ل. اسنايدر، ترجمۀ محمدابراهيم آيتى، ص 30-32.

[2] تاريخ جهان نو، رابرت روزول پالمر، ترجمۀ ابوالقاسم طاهرى، ج 2، ص 263-322، انتشارات امير كبير.