به جاى مفهوم دولت- كشور نيز به كار مى‌رود.

شكل گيرى دولت- كشور

دولت به عنوان سازمان اجتماعى صاحب قدرت، از ديرباز در جامعه انسانى نمود يافت. دولت همزاد جامعه است، بدين معنا كه همزمان با تأسيس جامعه- گروهى متشكّل، منظم و داراى روابط عميق و مستمرّ- [1]، ضرورت ايجاد دولت نيز احساس شد.

بسيارى از نيازهاى اجتماعى مى‌بايست از طريق اراده عمومى و همگانى برآورده شود و اين امر، بستر پيدايش دولت را فراهم كرد. نظريه پردازان دولت، زمينه‌ها و بسترهاى ديگرى را نيز طرح كرده‌اند. [2]

با آنكه دولت يك پديده تاريخى است و قدمت آن به دوران ماقبل تاريخ (تاريخ غير مُدوّن و ثبت نشده) مى‌رسد، «دولت- كشور» پديده‌اى نوين و اروپايى است. [3] نظام دولت نوين كه مهمترين مشخّصه آن، «حاكميت» است براى نخستين بار در اروپاى باخترى ظهور كرد و سپس در قاره‌هاى ديگر رواج يافت. جهت درك آسانتر مفهوم دولت- كشور، مناسب است به اختصار تحول سيستم دولت را بيان كنيم.

نخستين سازمانهاى سياسىِ مقياس بزرگ، يعنى دولتها، و نظامهاى دولتى كه سوابقى از آنها در اختيارمان است، حدود پنج هزار سال پيش از ميلاد در دره‌هاى دجله و فرات و نيل، و اندكى بعد در دره‌هاى رود بزرگ چين پديدار شدند. [4]

اين نظام دولت، شامل سه عنصر مردم، سرزمين و حكومت بود، امّا در واقع شكل جا نيفتاده دولت بود. [5] هنوز حدود قلمرو دولتها بدقت تعيين نشده بود و ملّتهاى مختلف، تحت پوشش حكومت واحد قرار گرفته و مردم به علت پراكندگى جغرافيايى،

[1] - جامعه شناسى ساموئل كينگ، ترجمۀ مشفق همدانى، ص 30، امير كبير.

[2] ر. ك. نظريه‌هاى دولت، اندرو وينسنت، ترجمۀ حسين بشيريه، نشر نى.

[3] - مبانى جغرافياى سياسى، دُرّۀ مير حيدر (مهاجرانى)، ص 38-67، سمت.

[4] روابط بين‌الملل در جهان متغيّر، جوزف فرانكل، ترجمۀ عبدالرحمن عالم، ص 22-23، دفتر مطالعات سياسى و بين‌المللى.

[5] - درآمدى بر روابط بين‌الملل، هونتزينگر، ص 121.