دريايى خود به تصويب رساند. براساس اين قانون، انگلستان تصميم گرفته بود ناوگانى به بزرگى مجموعه ناوگان دو رقيب خويش- آلمان و روسيه- به اضافه ده درصد اضافه نيرو تدارك ببيند. بودجه‌اى كه براى توسعه نيروى دريايى فرانسه در دهه 1880 در نظر گرفته شده بود، مبلغى بين پنجاه تا هفتاد ميليون فرانك بود كه در دهه 1890 به صد ميليون فرانك بالغ گرديد. ايتاليا نيز در سال 1895، اعتبار جديدى براى توسعه نيروى دريايى خود تخصيص داد. امّا بيش از همه، طرحهاى آلمان داراى حساسيت بود. در سال 1897 «ژنرال اشليفن» كه از سال 1891 تا 1905، رئيس ستاد ارتش آلمان بود، طرح حمله به فرانسه از طريق بلژيك را تهيه و به عنوان نقشه نظامى آلمان به تصويب رساند كه به نام «طرح اشليفن» مشهور است؛ در جنگ جهانى اول نيز اين طرح با اندك تغييرى، راهنماى عمليات آلمان قرار گرفت. برنامه توسعه نيروى دريايى آلمان، طبق طرح «دريادار تيرپيتز» در سال 1898، با افزايش پرسنل نيروى دريايى مركب از برنامه‌ريزان، تكنسينهاى كارآزموده و سربازان ماهر به ميزان 630 هزار نفر در سال 1903، مى‌توانست موجبات تعارض دو قدرت عمده دريايى يعنى انگلستان و آلمان را فراهم سازد. اين افزايش نيرو و تجهيزات همچنان در سالهاى بعد ادامه داشت؛ زيرا به اعتقاد فرمانده نيروى دريايى آلمان، ناوگان جنگى در معاملات ديپلماتيك برگ برنده‌اى است كه مخاطبان را به مدارا و مذاكره مجبور مى‌سازد. [1]

مسابقه تسليحاتى در سالهاى نزديك به آغاز جنگ جهانى اوّل به اوج خود رسيد. به تقاضاى «ژنرال مولتكه» رئيس ستاد ارتش آلمان، نفرات ثابت ارتش را در هنگام صلح از 623 هزار نفر به 820 هزار نفر افزايش داد كه با احتساب افراد زير پرچم، از مرز يك ميليون و نيم تجاوز مى‌كرد. در فرانسه به تقاضاى «ريمون پوانكاره»، رئيس جمهور وقت، خدمت نظام از دو سال به سه سال افزايش يافت و بدين سان، نفرات ارتش فرانسه در زمان صلح به 750 هزار نفر رسيد. روسيه نيز طرح تجديد سازمان ارتش را تدارك ديد و بر اساس قانون دسامبر 1913 تصميم گرفت، بتدريج نفرات خود را از يك ميليون و

[1] تحولات روابط بين‌الملل (از كنگره وين تا امروز)، نقيب زاده، ص 100-101.