سيصد هزار نفر به يك ميليون و هشتصد هزار نفر برساند. [1]ناگفته پيداست كه چنين آمادگى نظامى به همراه انديشه‌هاى نظاميگرى، يكى از ريشه‌هاى جنگ جهانى اول مى‌باشد.

روند كلى جنگ طى سالهاى 1914- 1918

آغاز جنگ‌

«آرشيدوك فرانسيس فرديناند»، وليعهد و وارث تاج و تخت امپراتورى اتريش- هنگرى، به هنگام بازديد از يك مانور بزرگ ارتش اتريش در «سارايوو»، به دست يك دانشجوى بوسنيايى كه عضو جنبش ناسيوناليستى صرب بود، به قتل رسيد. اتريش كه در صدد انتقام از صربستان به دليل تبليغات پان اسلاويسم و تشكيل «صربستان بزرگ» بود، اين واقعه را بهانه مناسبى براى درهم كوبيدن لانه تبليغات ضد اتريشى در صربستان قرار داد. از اين رو، اتريش طى اولتيماتوم ده ماده‌اى به صربستان، به حكومت آن كشور به مدت 48 ساعت فرصت داد كه پاسخ دهد. در اين اولتيماتوم، اتريش خواستار برچيده شدن سازمانها و تبليغات ضد اتريشى، عزل افسران و مقاماتى كه اتريش آنان را متهم به دشمنى با خود مى‌كرد، شركت اتريش در تحقيقات مربوط به توطئه ترور فرديناند و سركوب حركتهايى شد كه با هدف براندازى عليه اتريش هدايت مى‌شد. [2]

حكومت صربستان، به پشتوانه حمايت دولت روسيه از آن كشور، به دو تقاضاى مندرج در اولتيماتوم پاسخ رد داد. اين دو تقاضا عبارت بود از اينكه صربستان، همكارى مأموران اتريشى را در جلوگيرى از نهضت خرابكارى عليه اتريش و در تحقيقات و بازجوييهاى مربوط به قتل وليعهد «فرديناند» قبول نمايد. اتريش كه به چيزى كمتر از پذيرش بى‌قيد و شرط همه موارد رضايت نمى‌داد، در 28 ژوئيه به صربستان اعلان جنگ داد و بلگراد، پايتخت صربستان، را گلوله باران كرد. اعلان جنگ آلمان به روسيه- كه دست از بسيج عمومى براى حمايت از صربستان نكشيده بود- پاى دولت فرانسه را

[1] - تاريخ روابط بين‌الملل در قرن نوزدهم، رونوون، ج 2، ص 390-397.

[2] تاريخ مختصر قرن بيستم، ريچاد گاف و ديگران، ترجمۀ خسرو قديرى، ج 1، ص 171، نشر زلال.