ايفا كرده است. در كشور ايران، ايدئولوژى اسلامى، موجب سرنگونى نظام 2500 ساله شاهنشاهى گرديد و پس از انقلاب اسلامى نيز، طى هشت سال دفاع مقدس، اين ايدئولوژى، باعث مقاومت و ايستادگى و ايثار و فداكارى ملت مسلمان ايران بوده است.

از سويى ديگر، ايدئولوژى، يك معيار و ملاكى در دست سياستگذاران است تا با توجه به اصول و رهنمودهاى آن، جهت گيرى سياست خارجى را مشخص سازند. به عبارت ديگر، يكى از عوامل مؤثر در تعيين و تنظيم سياست خارجى، عامل ايدئولوژيك است. چنانچه، طبق مفاد صريح اسلامى و متن قانون اساسى، تقسيم بندى كشورهاى جهان به «دارالاسلام» و «دارالكفر»، ناشى از همين عامل است. بر اين اساس، نظام جمهورى اسلامى ايران در روابط خارجى خود، مناسبات با جهان اسلام را ترجيح مى‌دهد. از اين رو، گفته مى‌شود ايدئولوژى، ملاكى را به دولتمردان مى‌دهد تا سمت‌گيرى سياست بين‌المللى خود را تعيين كنند. (1)

بعلاوه، ايدئولوژى، خود معيارى است كه مردم مى‌توانند با تطبيق اصول آن با اصول و اهداف سياست خارجى دولت، درستى يا نادرستى تصميمات دولتمردان را تشخيص دهند. در اين راستا، هماهنگى بين مفاد ايدئولوژى و خط مشى‌هاى اتخاذ شده، موجب مشروعيت و اقتدار دولت مى‌گردد، همان طور كه در مقابل، عدم تطابق بين اين دو امر، عدم حمايت مردم از سياست خارجى دولت را در پى دارد.

2- رهبرى: نقش رهبرى در ميزان و كيفيّت قدرت ملّى، حائز اهميت فراوان است.

رهبر با درك و شناخت صحيح از شرايط و مقتضيات بين‌المللى، اجراى سياست خارجى را هدايت مى‌كند تا حداكثر منافع ملّى حاصل گردد. او با تركيب مناسب عوامل مؤثر در قدرت ملّى، ميزان به كارگيرى هر يك را مشخص مى‌كند تا بدين ترتيب، از هرز رفتن عوامل قدرت آفرين جلوگيرى شود. اين امر به مديريت رهبر، بستگى تام دارد؛ يعنى در تجهيز منابع و عوامل، سهم هر يك را به چه ميزانى تعيين كند تا بيشترين بهره‌ورى را داشته باشند.