رهبران بزرگ در طول تاريخ، بر روحيه مردم، تأثير بسيارى داشتند؛ آنان حتّى در برخى موارد، تنها عامل ايجاد كننده روحيه مردمى بوده‌اند. بويژه در جنگها و بحرانها، نقش رهبرى بيشتر آشكار مى‌شود. رهبرى رسول گرامى اسلام، حضرت محمّد (ص)، در روابط با ساير سرزمينها و حكومتها، مى‌تواند الگوى كاملى باشد. رويارويى با قدرتهاى بزرگ و ارسال پيام براى آنان، تنها در سايه درايت رسول الله (ص) انجام گرفته و سخن آن پيام‌آور بزرگ در تقويت روحيه مسلمانان، چه در جنگهاى زمان آن حضرت و چه در جنگهاى بعد از رحلت پيامبر (ص)، نقش بسزايى داشته است.

تصميمات استراتژيك و خط مشى‌هاى كلان به تدبير رهبر باز مى‌گردد. در اين صورت، رهبرى صلح جو مى‌تواند زمينه‌ساز امنيت داخلى و بين‌المللى گشته و در مقابل، رهبرى تشنج آفرين، كشور خويش، منطقه و حتى تمام دنيا را به سوى جنگ خطرناك و تمام عيارى سوق مى‌دهد. نمونه‌هاى بارز مورد اخير را مى‌توان هيتلر و صدام حسين ذكر كرد.

3- روحيه و خصايص ملى:

نمونه‌هاى طرز تفكّر، احساس و عمل يك ملّت را خصايص ملى آن ملّت ناميده‌اند. اغلب ادعا شده است كه اين گونه صفات و خصيصه‌هاى ملى، يكى از عناصر به وجود آورنده قدرت كشور است. [1]

صفات و خصوصيات برخى از ملّتها از ساير ملل متمايز است؛ بگونه‌اى كه با آن ويژگيها شناخته و معرفى مى‌شوند. به طور مثال، آلمانيها، مردمانى ميليتاريست، خشن، پُركار، منظم و با ديسيپلين معرفى مى‌شوند. مردم آمريكا را ملتى متكى به نفس، مخترع، ساده، دست و دل باز و مادى مى‌شناسند. فرانسويها، باهوش، منطقى، بدگمان و دمدمى مزاج هستند و انگليسها را مردمى خالى از احساسات، اهل عمل و رياكار معرفى كرده‌اند.

صفات ويژه روسها را ميهن پرست، ثابت قدم، مطيع دولت، ترسو از بيگانه برشمرده‌اند. [2]

اين ويژگيها و صفات موجب مى‌شود تا نوع سازمان سياسى و نظامى، مقاومت در

[1] اصول روابط بين‌الملل و سياست خارجى، ص 231.

[2] همان، ص 232-233.