ساختار رسمى‌

1- قوه مجريه: اين قوه، مسؤوليت مستقيم طرح و اجراى سياست خارجى را به عهده دارد. اين امر، شايد تا حدود زيادى، به سوابق تاريخى اين نهاد به عنوان تنها مركز هدايت امور خارجى باز گردد. در گذشته، سلاطين و پادشاهان به طور انحصارى روابط خارجى را در دست داشتند. در دنياى معاصر، على‌رغم ظهور تفكيك قوا و محدوديت اختيارات قوه مجريه، هنوز هم در مسائل سياست خارجى، قوه مجريه، ابتكار عمل را در دست دارد؛ زيرا هم استفاده از زور به طور انحصارى در اختيار اوست و هم اينكه منابع و اطلاعات ارزشمند براى طرح و اجراى سياست خارجى در دست او قرار دارد. [1]

قوه مجريه توسط پادشاه، رئيس جمهور يا نخست وزير، هيأت وزيران بويژه وزير امور خارجه، دستگاه بوروكراسى (بويژه دستگاههاى درگير با مسائل خارجى)، ارتش و سازمانهاى اطلاعاتى و جاسوسى، هدايت و تنظيم سياست خارجى را به عهده دارند.

رئيس حكومت مى‌تواند از طريق تعيين سفرا و وزير امور خارجه، پذيرش استوارنامه‌هاى سفراى كشورهاى ديگر و ملاقات سران، نقش بسزايى در سياست خارجى ايفا كند. [2] هيأت وزيران به عنوان مركز تصميم گيريهاى داخلى و خارجى، بويژه از طريق وزير امور خارجه، روند سياستگذارى خارجى را از نظر اجرا و عمل تعيين مى‌كند.

مجموعه تشكيلات و ادارات درگير با مسائل خارجى، از قبيل وزارت اقتصاد، آموزش عالى، صنايع و ...، امروزه به نحو مؤثرى، انحصار سياست خارجى توسط وزارت امور خارجه را شكسته‌اند. فرآيند طرح، اجرا و ارزيابى سياستهاى مربوط، موجب مى‌گردد كه نظام ادارى اين وزارتخانه‌ها در تصميم‌گيرى سياست خارجى، دخالت داده شوند. با اين حال هنوز وزارت خارجه و سازمانهاى وابسته به آن، كنترل و نظارت برتر خود را بر روابط خارجى حفظ كرده است.

[1] روابط بين‌الملل در جهان متغيّر، ص 105.

[2] - سياست و سازمانهاى بين‌المللى، حسين ناظم، ص 232-246، شركت ايران چاپ.