تعيين‌كننده اين نيرو در حوزه سياست خارجى را مى‌توان در مخالفت مردم آمريكا با ادامه جنگ در ويتنام و حمايت همه جانبه ملت مسلمان ايران در دفاع هشت ساله عليه عراق متذكر شد.

2- دانشمندان و متخصصان: در ميان متخصصان، اقتصاددانان و فيزيكدانان، مى‌توانند بيش از همه بر سياست خارجى تأثير گذارند. هرگونه اعطاى وام، استقراض، صادرات و واردات، كمكهاى خارجى و برنامه‌هاى توسعه به ديدگاههاى كارشناسى اقتصادى پيوند مى‌خورد. آنان از طريق ارائه طرحهاى كارشناسى مى‌توانند برنامه‌هاى اقتصادى مرتبط با دنياى خارج را جهت دهند. فيزيكدانان كه در امور تسليحات اتمى و استراتژيك، صاحبنظر هستند، مى‌توانند در تعيين استراتژى سياست خارجى در مورد قراردادهاى موازنه تسليحات اتمى- مانند سالت 1 و 2-، به كارگيرى سلاحهاى اتمى و ... تأثير گذارند.

ابزارها و تكنيكهاى اجراى سياست خارجى‌

دولتها براى تأمين منافع ملى خود و تحقق اهداف سياست خارجى، از تكنيكها و ابزارهاى متفاوتى بهره مى‌گيرند. در اينجا مهمترين اين امور را حسب اولويت و اهميت به تصوير مى‌كشيم.

1- ديپلماسى‌

ديپلماسى عبارت است از مديريت روابط بين دول، با به كارگيرى روشهاى مذاكره و معامله، جهت ايجاد تفاهم و دوستى، براى پيشبرد مقاصد و منافع ملى يك كشور. [1]

ديپلماسى، در واقع، اداره سياست خارجى و امور بين‌المللى از طريق راه حلهاى مسالمت‌آميز است. هر چند برخى اعتقادشان اين است كه پايان ديپلماسى و سياست، جنگ است، امّا بايد افزود كه در حين جنگ نيز ديپلماسى به كار مى‌آيد. وظيفه اصلى ديپلماسى در طول جنگ، كسب حمايت و مشروعيت بين‌المللى مى‌باشد. بنابراين، اصل‌

[1] ديپلماسى نوين در عصر دگرگونى در روابط بين‌الملل، سيد على‌اصغر كاظمى، ص 61، دفتر نشر فرهنگ اسلامى.