پايان جنگ، پيروزى متفقين‌

آلمان يك حمله بزرگ را در جبهه غرب در ماه مارس 1918 آغاز كرد؛ امّا اين عمليات، على‌رغم تلفات زيادى كه بر نيروهاى انگليسى و فرانسوى وارد كرد، نتوانست خطوط جبهه متفقين را بشكند و در نهايت آشكار شد كه ارتش آلمان را ياراى پيروزى در مقابل حريف نيست، چرا كه متفقين با يك ارتش يك ميليون نفرى آمريكايى تقويت شده بودند. انتخاب ژنرال «فرديناند فوش» به فرماندهى عالى واحدهاى متفقين، موجب شد تا هماهنگى كليه نيروها و تجهيزات براى شكست بن بست عمليات و آغاز پيشروى حاصل شود. شكست ارتش عثمانى در خاور ميانه، ارتش اتريش در بالكان و در نهايت ارتش آلمان در جبهه غرب، تقاضاى متاركه جنگ را باعث شد. [1]

اعلاميه چهارده ماده‌اى ويلسون‌

اعلاميه چهارده ماده‌اى ويلسون، رئيس جمهور آمريكا كه در ژانويه 1918 صادر شد، هم از جهت پايان دادن به جنگ و هم از جهت تعيين كننده بودن براى دنياى بعد از جنگ، داراى اهميت بسيار بود. يكى از انگيزه‌هاى پذيرش آتش‌بس و متاركه جنگ، مفاد اعلاميه ويلسون بود كه در آن به حق تعيين سرنوشت به وسيله ملّتها اشاره داشت.

از اين رو، آلمانيها فكر مى‌كردند اگر با تأكيد بر اين اعلاميه، به صلح تن در دهند ممكن است شرايط مناسب‌ترى نصيب آنها گردد.

پيشنهادات ويلسون شامل سه محور عمده بود. اولين موضوع، جلوگيرى از جنگهاى آينده به وسيله كاهش اقداماتى نظير محدوديتهاى تجارى، ايجاد اختلال در آزادى درياها، ديپلماسى پشت پرده، تنشهاى استعمارى و مسابقه تسليحاتى بود. محور دوم، مجموعه‌اى از پيشنهادها با هدف به توافق رسيدن بر سر نكات مورد اختلاف در اروپا در زمينه تماميت ارضى، مرزهاى ملى و ناسيوناليسم قومى بود. محور سوم نيز در برگيرنده مجمعى از كشورها بود كه براى حفظ صلح فعاليت مى‌كرد. [2] اصول چهارده گانه‌

[1] بحرانهاى قرن بيستم، رونوون، ج 1، ص 125-179.

[2] - تاريخ مختصر قرن بيستم، ريچادگاف و ديگران، ص 195-196.