محتكران ...) و از طرف ديگر طبقاتى كه داراى درآمد ثابت بودند (مانند كارمندان و طبقات متوسط ...) قدرت خريد آنها به 25 درصد سابق تنزل كرده بود.

نمايش زندگى پرتجمل ثروتمندان جديد، سبب نارضايى كارگران، دهقانان و رزمندگان سابق مى‌شد. نابسامانيهاى اجتماعى- اقتصادى يا پاره‌اى از مسائل ديگر مانند سنّت شكنيها، نوعى اغتشاش فرهنگى و اجتماعى را نيز به وجود مى‌آورد. از جمله ورود زنان به صحنه كارهاى اجتماعى و توليدى (در آلمان و انگليس، كاركنان زن در كارخانجات به 35 درصد مى‌رسيد) همراه با افراط آنان در نمايش زن گرايى (دامنهاى كوتاه، موى مردانه، پوشيدن كت و شلوار ...)، موجب نگرانى سنت گرايان مى‌شد. [1]

نارضايتيهاى اجتماعى، بتدريج، موجب ايجاد تشكلهايى در صفوف كارگران و رزمندگان قديم گرديد. تمايلات افراطى اين دو گروه، شورشها و ناآراميهايى را به دنبال داشت كه رژيمهاى دموكراسى را در معرض خطرناكترين آزمايشها قرار داد. ابتدا موجى از شورشهاى چپ و به دنبال سركوب اين شورشها، موجى از عصيان راستگرايان (با تمايلات فاشيستى) به طور پراكنده اروپا را فرا گرفت. اولين شورش چپ در آلمان كه بر اثر شكست و حقارت ملى، زمينه مساعدترى پيدا كرده بود پا گرفت. در مجارستان نيز، حكومت صد روزه بلاكن، در پى ايجاد ديكتاتورى پرولتاريايى به سبك لنين در روسيه برآمد. در كشورهاى ايتاليا، فرانسه و انگلستان، اعتصابات كارگرى و اعتراضات سنديكاها، به شكل رويارويى حكومت و گروههاى اجتماعى نمود پيدا كرد. پس از سركوب اين شورشهاى چپ، راستگرايان افراطى پا به عرصه مبارزه گذاشتند كه به تدريج از ضعف دموكراسيهاى نوپا استفاده كردند و حكومتهاى فاشيستى را بنيان گذاشتند. در واقع، يكى از پيامدهاى جنگ، بروز جبهه‌هاى نوين سياسى در مبارزات انتخاباتى و بحران نهادهاى دموكراتيك بوده است. [2]

در آغاز افول اروپا: اروپاييان قبل از جنگ جهانى اوّل، عناصر تعيين كننده روابط و نظام بين‌المللى بودند. اروپا در زمينه‌هاى علمى و تكنولوژيك، هنر و ادبيات، واردات و

[1] تحولات روابط بين الملل (از كنگره وين تا امروز)، نقيب زاده، ص 137-138.

[2] همان، ص 138-139.