مى‌سازد. جامعه ملل براى تحقق آرمان امنيت دسته جمعى، جلوگيرى از تجاوز و حل و فصل اختلافات از طريق مسالمت آميز، بنيان گذاشته شده بود و معاهدات لوكارنو در راستاى همين آرمان قرار داشت. از اين رو، جامعه ملل، پس از اين تاريخ، مرحله فعاليت مقارن با موفقيت را آغاز كرده كه عمده‌ترين تجلى آن در كنفرانسهاى خلع سلاح عمومى ژنو بوده است.

معاهده بريان- كلوگ‌

صلح دوستى و صلح خواهى آريستيد بريان، وزير خارجه فرانسه، در پيامى خطاب به ملت آمريكا در آوريل 1927، به مناسبت دهمين سالگرد ورود آمريكا به جنگ جهانى اوّل، منعكس گشت. او پيشنهاد كرد كه دو كشور به صورت متقابل و دو جانبه، توسل به زور و جنگ را به عنوان حربه سياسى، مطرود اعلام كنند. فرانسه براى رسيدن به مقصود خود، گام عملى ديگرى برداشت. بريان در ژوئن 1927، طى پيامى به «كلوگ»، وزير خارجه آمريكا، پيشنهاد مشخص خود را چنين بيان كرد: انعقاد معاهده و قراردادى كه توسل به جنگ را براى نيل به مقاصد سياسى ممنوع اعلام كند. پاسخ مساعد كلوگ، موجب امضاى معاهده بريان- كلوگ شد. [1]

اين پيمان، تنها به كشورهاى آمريكا و فرانسه محدود نشد. در روز 27 اوت 1928، معاهده بريان كلوگ به امضاى پانزده قدرت جهان رسيد. اندكى پس از آن، تعداد كشورهايى كه به پيمان پيوستند از شصت عضو فراتر رفت؛ كشورهايى چون آلمان، شوروى و ژاپن نيز در اين ليست قرار داشتند. گويى صلح خواهى به صورت نهضتى اجتماعى در آمده بود كه دولتمردان جهان را گريزى از آن نبود. اين پيمان اثرات بلافصلى در روابط بين‌المللى داشت كه حل مسأله غرامت بر اساس طرح «ديوز»، بانكدار آمريكايى، تخليه قواى متفقين از ناحيه «رِنانى» و پيشرفت كميسيون خلع سلاح كه به كاهش قواى نظامى اروپاييان منجر شده بود، از جمله آنهاست. [2]

[1] تاريخ معاصر اروپا، هيوز، ص 134.

[2] همان.