تبليغات او و دار و دسته‌اش كارساز شده بود كه لشكر شام جنگيدن با اميرمؤمنان عليه السلام را عملى مقدس تلقى مى‌كردند. جنگ صفين شروع شد و مجموعاً بيش از يكصد و هفتاد هزار نيروى مسلمان در مقابل هم قرار گرفتند.

اين جنگ كه بر حضرت على عليه السلام تحميل شده بود، بيش از يكصد روز طول كشيد و علاوه بر خسارت‌هاى مالى حدود نيمى از جنگجويان كشته شدند!

بديهى است كه تجهيز اين همه نيرو و پيامدهاى پس از جنگ چه مشكلاتى را براى اميرمؤمنان عليه السلام به وجود آورد، به خصوص كه جنگ صفين بر اثر سياست «قرآن بر نيزه كردن معاويه» و نارسايى فكرى عده‌اى از نيروهاى اميرمؤمنان عليه السلام، بى‌نتيجه ماند و در ميان سپاه آن حضرت اختلاف زيادى به وجود آمد و منشأ پيدايش «خوارج» گرديد.

مشكل ديگر بر سر راه حكومت اميرمؤمنان عليه السلام مشكل كوته‌فكرى و نادانى عده‌اى از نيروهاى آن حضرت بود. اين عده كه بعدها به نام «خوارج» معروف شدند افرادى به ظاهر مؤمن و مقدس، ولى نادان بودند كه در روزهاى آخر جنگ صفين فريب و نيرنگ معاويه را خوردند و با اميرمؤمنان عليه السلام كه خواستار ادامه جنگ و در آستانه پيروزى نهايى بود، به مخالفت برخاستند. [1] كه شرح مفصل آن در فصل‌هاى قبل گذشت.

مشكل نيروى انسانى كارآمد

يكى ديگر از مشكلات حكومتى اميرمؤمنان عليه السلام مشكل نيروى انسانى كارآمد بود. على عليه السلام كه هدفش تحكيم پايه‌هاى عدالت اجتماعى‌

[1] - الامامة والسياسة، ج 1، ص 127