جنگ جمل را در نامه‌هاى خود منعكس كرد. در نامه‌اى كه براى اهل كوفه نوشت، افزود: به همين زودى‌ها به كوفه خواهم آمد. [1] به دنبال اين تصميم، قريب يك يا دو ماه پس از جنگ، بصره را به عزم كوفه ترك كرد.

عدّه‌اى از بزرگان بصره نيز در ركاب آن حضرت بودند. مردم كوفه از جمله قاريان قرآن براى استقبال امام عليه السلام بيرون شهر آمده بودند و براى آن حضرت دعا مى‌كردند. امير مؤمنان عليه السلام در دوازدهم ماه رجب سال 36 هجرى در محلّه‌اى به نام «رَحْبَه» [2] فرود آمده از آنجا به مسجد اعظم رفت و دو ركعت نماز بجاى آورد. [3]

در اينجا لازم است پيش از تبيين وقايع كوفه، موجبات و عوامل انتخاب كوفه را به‌عنوان مركز حكومت اسلامى بررسى كنيم.

مورّخان براى اين انتخاب عوامل مختلفى بيان كرده‌اند از قبيل اينكه اين تصميم به اصرار مالك اشتر و ساير بزرگان كوفه گرفته شد، يا چون عدّه‌اى پس از جنگ جمل به سوى كوفه گريختند، امام عليه السلام مجبور شد براى جلوگيرى از فتنه آنان به سمت كوفه حركت كند. [4]

ولى با بررسى حوادث و مسائلى كه حكومت امير مؤمنان عليه السلام از ابتداى امر با آن‌ها مواجه بود، درمى‌يابيم كه انگيزه حضرت به مسائل ديگرى مربوط مى‌شده است.

پيش از اين گفتيم: امام قبل از فتنه «ناكثين» درصدد تهيّه نيرو و امكانات براى مبارزه با معاويه بود، ولى شورش «ناكثين» اين امر را به‌

[1] - شيخ مفيد نامه‌هاى امام عليه السلام را در الجمل صفحات 211-215 آورده است

[2] - رحبه يكى از محلات كوفه بوده است (معجم البلدان، ج 3، ص 33)

[3] - وقعه صفين، ص 3

[4] - مراجعه شود به كامل ابن اثير، ج 3، ص 260 و تاريخ طبرى، ج 4، ص 543-544