شدّت نبرد

روز نهم، در حالى كه پرچم در دست هاشم مِرْقال بود، جنگ ميان طايفه «مَذْحِجْ» از سپاه اسلام و طوايف «عَكّ»، «لَخْم» و «اشعريّون» از سپاه شام به شدت خود رسيد. اميرالمؤمنين عليه السلام با شمشير بيش از پانصد نفر از بزرگان و دلاوران عرب را كشت؛ چندان‌كه شمشيرش كج شد.

راوى گويد: ما شمشير را مى‌گرفتيم و راست مى‌كرديم سپس آن حضرت از دست ما مى‌گرفت و در صف دشمن فرو مى‌رفت. به خدا سوگند هيچ شجاعى نسبت به دشمن سخت‌تر از او نبود. [1]

در اين روز، دو لشكر سخت به جان هم افتادند. نخست با تير و سنگ، سپس با نيزه ها مى‌جنگيدند. و چون نيزه‌ها شكست، با شمشيرها و گرزهاى آهنين بر يكديگر تاختند؛ به‌گونه‌اى كه صدايى جز چكاچك سلاح‌ها به گوش نمى‌رسيد. صداى هولناكى كه از بانگ صاعقه‌ها و به هم خوردن كوه‌ها رعب‌آورتر بود. خورشيد بر اثر شدّت گرد و غبار به زوال گراييد و پرچم‌ها و بيرق‌ها گم شد. اشتر ميان ميمنه و ميسره سپاه در حركت بود و به هر قبيله و لشكرى كه مى‌رسيد به ادامه نبرد تشويق مى‌كرد.

نبرد تا نيمه شب ادامه داشت. ديگر فرصت نماز خواندن هم نبود. [2] اشتر همچنان پيش مى‌رفت تا آن‌كه عرصه جنگ را پشت سر نهاد.

امام مجتبى عليه السلام پيش تاخت تا بر دشمن يورش برد؛ ولى امير مؤمنان عليه السلام فرمود [3]: «از اين فرزند جلوگيرى كنيد! من نسبت به حفظ اين دو (حسن و

[1] - وقعه صفين، ص 477

[2] - همان، ص 475؛ ولى در ص 392 همچنين شرح ابن ابى الحديد، ج 5، ص 249 آمده: اكثرسپاهيان نماز را به اشاره خواندند

[3] - نهج‌البلاغه، خ 198، فيض‌الاسلام