* مرحله شكست: به علّت سرپيچى بيشتر كمانداران تنگه «عَيْنَيْن» از دستور پيامبر صلى الله عليه و آله و رها كردن آن، خالد بن وليد با سواره نظامش كوه را دور زد و از تنگه بر مسلمانان فرود آمد. بر اثر ضربات غافلگيرانه و كوبنده دشمن- در اين مرحله از جنگ- هفتاد نفر از مسلمانان به شهادت رسيده و بقيّه- جز چند نفر- پا به فرار گذاشتند.

نقش حضرت على عليه السلام در اين مرحله، حفاظت و دفاع از وجود مقدّس رسول گرامى صلى الله عليه و آله بود.

آن حضرت- در شرايطى كه مسلمانان- بجز عدّه‌اى معدود- سعى در حفظ جان خود و فرار از ميدان نبرد داشتند و وجود مقدّس پيامبر صلى الله عليه و آله از هر طرف مورد هجوم ارتش قريش قرار گرفته بود- با حمله به سپاه دشمن، ضمن جلوگيرى از پيشروى آنان، دسته‌هايى كه قصد نزديك شدن و ضربه زدن به پيامبر صلى الله عليه و آله را داشتند از دم شمشير مى‌گذرانيد.

فداكارى امير مؤمنان عليه السلام آن‌چنان ارزنده بود كه جبرئيل آن را به رسول خدا صلى الله عليه و آله تبريك گفت، و پيامبر صلى الله عليه و آله با بيان اين جمله كه «عَلِىٌ مِنّى وَ انَا مِنْ عَلِىٍ»، فداكارى او را ارج نهاد و با شنيده شدن اين نداى غيبى «لا سَيْفَ الّا ذُوالْفَقارِ وَ لا فَتى الّا عَلِىُّ» ديگران نيز به عظمت اين فداكارى پى بردند. [1]

خود آن حضرت در بخشى از سخنانش در جمع اصحاب، به فداكارى خود چنين اشاره مى‌كند:

هنگامى كه ارتش قريش بر ما حمله كرد، انصار و مهاجر، راه خانه‌

[1] - مراجعه شود به تاريخ طبرى، ج 2، ص 514؛ كامل ابن اثير، ج 2، ص 154؛ شرح ابن ابى الحديد، ج 14، ص 250 با اندكى اختلاف