سرعت عملى كه در جريان اين حادثه روى داد، نه براى هيچ متفكّرى مجالى گذاشت تا درباره آن فكر كند و نه به هيچ مخالفى ميدان داد كه بر مدّعاى خود دليل اقامه نمايد. اين شتابزدگى عوامل صحّت انتخاب را- حتى نسبت به حاضران در سقيفه- سلب كرد، و از آغاز تا انجام، عواطف و احساسات در آن حكومت مى‌كرد. گذشته از آن، در شرايطى صورت گرفت كه بقيه مسلمانان در بى‌خبرى قرار داشتند و برخى از آنان اگر خبردار هم مى‌شدند به خاطر اشتغال به مراسم تجهيز رسول خدا صلى الله عليه و آله نمى‌توانستند شركت كنند.

اجتماعى كه به منظور تعيين جانشين پيامبر صلى الله عليه و آله تشكيل شده، حداقل بايستى كسى كه نسبت به پيغمبر صلى الله عليه و آله به منزله هارون نسبت به موسى بوده (يعنى على بن ابيطالب)، در پيشاپيش اجتماع كنندگان به همراه خاندانش، وجود مى‌داشت. در صورتى كه مى‌بينيم اين حادثه از آغاز تا انجام، بدون حضور بنى هاشم و در رأس آنان، امير مؤمنان على عليه السلام انجام گرفت.

گذشته از اين، اصل تشكيل چنين جلسه‌اى و تصميم‌گيرى درباره مسأله رهبرى خارج از چارچوب وظيفه مسلمانان و نظام «شورا» است.

منصب جانشينى پيامبر صلى الله عليه و آله همچون منصب «رسالت»، الهى است و رسول خدا صلى الله عليه و آله در زمان حيات خود به امر پروردگار تكليف آن را روشن كرده بود. بنابراين آنچه در سقيفه بنى ساعده اتفاق افتاد حركتى برخلاف فرمان الهى و سيره پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله بود.

چطور ممكن است بپذيريم كه رسول خدا صلى الله عليه و آله در قبال آينده اسلام تكليفى نداشته و آن را به دست تقدير و شرايط و احوال سپرده است.

پيامبرى كه در روزهاى نخست دعوت، مسأله جانشينى خود را در