خويشان، اقوام، اعيان قريش و برخى از اعضاى شورى از اين اموال به بخشش برخوردار مى‌شدند. استانداران و واليان نيز در سرزمين پهناور خلافت اسلامى بدين روش عمل مى‌كردند. [1] مسعودى مى‌نويسد:

هنگامى كه عثمان كشته شد، صد و پنجاه هزار دينار طلا و يك ميليون درهم از اموال شخصى وى بر جاى ماند، و باغ‌هاى او در «وادى الْقرى‌» و «حُنَيْن» و جاهاى ديگر، صدهزار دينار طلا ارزش داشت و او داراى گلّه‌هايى از شتر و اسب بود. [2]

عثمان طلاها و نقره‌هاى بسيارى كه حاكم بصره از بيت‌المال به نزد او آورده بود، با ظرف، بين زنان و فرزندان بنى اميه تقسيم كرد. [3] تمام غنائمى را كه بالغ بر دو ميليون و پانصد و بيست هزار دينار بود و عَبْدُاللّهِ بْنِ ابى سَرْح، تبعيدى پيامبر صلى الله عليه و آله پس از فتح آفريقا آورده بود به خود او بخشيد. [4]

وى در يك روز دستور داد از بيت‌المال دويست هزار درهم به ابوسفيان، و صد هزار درهم به مروان بن حكم بدهند [5]، و ده‌ها مورد و نمونه ديگر كه مجال ذكر همه آن‌ها نيست.

اندرزهاى حضرت على عليه السلام به عثمان‌

هنگامى كه مردم و بزرگان صحابه از روش حكومتى عثمان و عمّال او به ستوه آمدند نزد حضرت على عليه السلام رفتند و ضمن شكايت، از او درخواست‌

[1] - مروج الذهب، ج 2، ص 341-343

[2] - همان، 332

[3] - شرح ابن ابى الحديد، ج 1، ص 199

[4] - همان

[5] - همان