1- نصب كارگزاران صالح‌

حضرت على عليه السلام در نخستين روزهاى حكومت، حُكّام و عُمّال عثمان را از كار بركنار ساخت؛ زيرا ستمگرى و عدم آشنايى آنان با سياست مردمدارى و اصول حكومت اسلامى، يكى از عمده‌ترين عوامل قيام بر ضدّ عثمان بود.

مُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَه درباره حكّام مزبور با امير مؤمنان عليه السلام گفت‌وگو و پيشنهاد كرد كه آن‌ها را در پست‌هايشان ابقا كند، ولى حضرت نپذيرفت و فرمود: سوگند به خدا در اجراى وظايف دينى‌ام سستى نمى‌كنم. [1] و در جاى ديگر در مورد انگيزه اين اقدام مى‌فرمايد:

من از اين اندوهناكم كه سرپرستى حكومت اين امّت، به دست اين بى‌خردان و نابكاران افتد، بيت‌المال را به غارت ببرند، آزادى بندگان خدا را سلب كنند و آن‌ها را برده خويش سازند. با صالحان، نبرد كنند، و فاسقان را همدستان خود قرار دهند.

در اين گروه افرادى هستند كه شراب نوشيده، و حدّ بر او جارى شده است، و برخى ديگر اسلام را نپذيرفتند تا براى آن‌ها عطايى تعيين گرديد. [2]

امام عليه السلام پس از بركنارى فرمانداران عثمان، افراد صالح و دورانديش را به حكومت ولايات منصوب كرد. در آن روز ايالات بزرگ قلمرو اسلامى را بصره، مصر و شام تشكيل مى‌داد، لذا عُثْمانِ بْنِ حُنَيْف را به استاندارى بصره، سَهْلِ بْنِ حُنَيْف را به استاندارى شام، و قَيْسِ بْنِ سَعْد را به‌

[1] - وَاللّهِ‌ لااداهِنُ‌ فِى دينى‌. مروج الذهب، ج 2، ص 354-355 و كامل ابن اثير، ج 3، ص 197

[2] - نهج‌البلاغه، نامه 62