حضرت با استفاده از اوضاع آشفته و نابسامان دستگاه خلافت در اوايل قرن دوم هجرى و اشتغال سران اموى به سركوبى قيام‌ها و شورش‌هاى پى در پى مردمى و نيز زمينه‌هايى كه ائمه معصوم پيشين عليهم السلام فراهم كرده بودند، برنامه اصلاحى و نهضت فرهنگى خود را آغاز كردند. و براى حسن انجام رسالت انقلابى و الهى خود و مصون نگه داشتن آن از دستبرد دشمنان نيز دو روش كُلّى اتخاذ نمودند: كناره‌گيرى از مناقشات سياسى جارى ميان امويان و عباسيان و بهره‌گيرى از پوشش «تقيّه». دانشگاه بزرگ جعفرى بركات بسيار و دستاوردهاى ارزشمندى داشت و نقطه عطفى در تاريخ تحولات بعدى جامعه اسلامى آن روز گرديد؛ از جمله:

1. تربيت افراد مستعد: تعداد پرورش يافتگان اين دانشگاه را بالغ بر چهار هزار نفر نوشته‌اند كه از نقاط گوناگونى همچون خراسان، بغداد، مصر، دمشق، حمص، حضرموت، كوفه و ديگر جاها به محضر مباركشان روى مى‌آوردند. شاگردان ممتاز دانشگاه امام عليه السلام علاوه بر مهارت‌ها و شايستگى‌هاى عمومى، هر كدام در رشته خاصّى از دانش روز، تخصّص داشتند؛ همانند مؤمن طاق، هشام بن سالم و جابر بن حيّان.

2. تبيين فقه شيعى‌

3. احياى سنّت اصيل نبوى صلى الله عليه و آله: معالم دينى جهان اسلام در ابعاد گوناگون حيات انسانى، وام‌دار احيا و تبيين امام صادق عليه السلام است.

اگر روند اقدامات وحى‌آميز امام ششم عليه السلام همچنان ادامه مى‌يافت و آن آفتاب بر عالم اسلام مى‌تابيد، شب‌هاى تاريك تاريخ به روشنى مبدّل مى‌شد، ولى ستمگران و جنايت‌پيشگانى همچون منصور و سفّاح، آن خورشيد درخشان امامت را در ظلمت ظلم نشاندند و در پُشت ابرِ كينه، نهان ساختند. گر چه سفّاح، برادر منصور، به ظاهر نخستين خليفه بنى‌عباس بود، ولى در حقيقت، مؤسّس اول اين سلسله منصور دوانيقى بود. او به دليل آن كه به طبيعت‌هاى مردم نزديك مى‌شد و خود را خوب، اجتماعى و مردمى جلوه مى‌داد، توانسته بود گروه نيرومندى از علما گرد آورد كه از حكومت بنى‌عباس حفاظت نمايند و به‌طور جدّى، در حفظ سلطنت او بكوشند.

گرچه منصور از راه مكر به مردم نشان مى‌داد كه خيرى در او موجود است، ولى اين‌