خلاصه درس‌

1- دورى از اهل بيت عليهم السلام سبب تلقّى نادرست و تحريف‌آميز از برخى مفاهيم اصيل دينى گرديد و آثار نامطلوبى به دنبال آورد. به عنوان مثال، قضا و قدر و سرنوشت انسان با گذشت زمان به جبرگرايى تفسير شد. تبليغات همه جانبه و مستبدانه بنى اميّه و رواج مذهب اشاعره سبب ترويج اين مفهوم گرديد. اما مفهوم درست «سرنوشت» اين نيست كه اعمال آدمى مقهور اراده الهى بوده و انسان قادر به تغيير آن نباشد، بلكه بدين معنا است كه خداوند براى هر پديده اسبابى قرار داده كه بدون سبب و علت خاصّى انجام نمى‌پذيرد و اختيار و انتخاب خود افراد نيز جزو علل پيدايش آن است و انسان مثل حيوان، دست بسته و مسخّر نيست، بلكه خداوند با خواست و اختيار افراد، سرنوشت آن‌ها را تغيير مى‌دهد.

2- «زهد» از جمله مفاهيمى است كه معناى نادرستى به خود گرفته و معادل رهبانيت تلقّى گرديده و مسلمانان به بهانه زهد گرايى، مظاهر دنيا را ترك گفته و از علوم صنايع و فعاليت‌هاى اقتصادى دست شسته و بيگانگان از آن‌ها پيشى گرفته‌اند، درحالى كه رهبانيت قطع ارتباط با مردم و زهد حضور فعّال در ميان آن‌ها و براى سود رساندن به آنان است. زهد با معاش هماهنگ، ولى رهبانيت ضد تلاش و معاش و مُساوى با سلب مسؤوليت مى‌باشد. زهد گزينش زندگى ساده و بى تكلّف، برمبناى پرهيز از تنعّم و تجمّل و براى انجام مسؤوليت است. پس زهد عبارت است از برداشت كم براى بازدهى زياد.

پرسش‌

1- چه عواملى سبب تحريف قضا و قدر الهى گرديد و چه آثارى در پى داشت؟

2- مفهوم صحيح «سرنوشت و قضا و قدر» را بيان نماييد.

3- زهد چيست و براساس چه اصولى استوار است؟

4- زهد چه فلسفه‌اى دارد و تحريف آن چه بازتابى در بين مسلمانان داشت؟