درس سيزدهم: سستى و ناپايدارى مسلمانان‌

از ديگر عوامل عقب ماندگى مسلمانان و استمرار سير نزولى آنان، سستى و ناپاى‌دارى در هدف‌هاى مكتبى است. مسلمانان هر چه از زمان رسول خدا صلى الله عليه و آله و تعليمات مستقيم ايشان فاصله مى‌گرفتند، در آرمان‌هاى دينى سست‌تر مى‌شدند، از تحرّك و تلاش مذهبى خود مى‌كاستند و در حوادث مهم سياسى، نظامى پاى‌دارى نمى‌كردند و اين خود مرهون عواملى بود همانند: رياست‌طلبى، مصلحت‌انديشى، بيم و هراس از دشمن و مهم‌تر از همه، رفاه‌زدگى. در ذيل، تنها به توضيح مورد اخير مى‌پردازيم:

رفاه زدگى‌

تجمّل پرستى، تن‌پرورى و ثروت‌اندوزى از موانع مهمّ پيشرفت و عوامل سقوط و انحطاط تمدّن‌ها است كه قرآن از آن‌ها به «اتراف»، [1] «بَطِرْ»، [2] «طَوْلْ» [3] و «تكاثر» «[4] تعبير كرده و آن‌ها را از عوامل منفى حركت تاريخ دانسته است؛ زيرا ملتى كه مُترِفْ و سرمست ثروت شود، راه اتراف و اسراف بپيمايد و سرگرم تدارك غذاهاى لذيذ، لباس فاخر، خانه مجلّل و زندگى رنگين شود، روح تحرّك و تلاش را از دست مى‌دهد و به فسق و فساد دست مى‌آلايد و در چنين جوامعى، شكاف طبقاتى عميق‌تر، نارضايتى عمومى‌

1) - ر. ك. به: سورۀ اسراء (17)، آيۀ 16.

2) - قصص (28)، آيۀ 58.

3) - توبه (9)، آيۀ 86.

4) - تكاثر (102)، آيۀ 1.